Kan grubu kalıtımı, Mendel genetiği prensiplerine dayanır ve ABO kan grubu sistemi ile Rh faktörü üzerinden analiz edilir. Aşağıda, anne ve babanın kan gruplarına bağlı olarak çocukların hangi kan gruplarına sahip olabileceğini detaylı bir şekilde inceleyelim.1. ABO Kan Grubu SistemiABO sisteminde dört ana kan grubu bulunur: A, B, AB ve O. Bu kan grupları, ebeveynlerden gelen genlerin kombinasyonuna bağlıdır:

  • A grubu: A antijeni taşır (genotip: AA veya AO).
  • B grubu: B antijeni taşır (genotip: BB veya BO).
  • AB grubu: Hem A hem B antijeni taşır (genotip: AB).
  • O grubu: Hiç antijen taşımaz (genotip: OO).

 

Kalıtım Kuralları:

  • Her birey, anne ve babadan birer gen alır (örneğin, A ve O, ya da B ve B gibi).
  • O geni çekinik (resesif) olduğundan, ancak iki O geni birleşirse O kan grubu ortaya çıkar.
  • A ve B genleri baskın (dominant) olduğundan, A veya B antijeni taşıyan genotipte ilgili kan grubu gözlenir.

2. Rh FaktörüRh faktörü, kan grubunun "+" veya "-" olmasını belirler:

  • Rh+: D antijeni bulunur (genotip: DD veya Dd).
  • Rh-: D antijeni bulunmaz (genotip: dd).

Kalıtım Kuralları:

  • Rh+ baskın, Rh- çekiniktir.
  • Çocuk, anne ve babadan gelen Rh genlerinin kombinasyonuna göre Rh+ veya Rh- olabilir.

3. Olası Kan Grubu KombinasyonlarıAnne ve babanın kan gruplarına göre çocukların kan grubu olasılıklarını belirlemek için bir Punnett karesi kullanılır. Aşağıda, ABO ve Rh faktörleri için bazı yaygın kombinasyonları analiz edelim. Örnek 1: Anne A+, Baba B+

  • ABO Analizi:
    • Anne A+ (örneğin, AA veya AO, Rh+ genotipi DD veya Dd olabilir).
    • Baba B+ (örneğin, BB veya BO, Rh+ genotipi DD veya Dd olabilir).
    • Olası genotipler:
      • Eğer anne AA, baba BB ise: Çocuk %100 AB.
      • Eğer anne AO, baba BO ise: Çocuk %25 A (AO), %25 B (BO), %25 AB, %25 O (OO).
    • Olası ABO kan grupları: A, B, AB veya O (genotiplere bağlı olarak).
  • Rh Analizi:
    • Anne ve baba Rh+ ise (DD veya Dd):
      • Eğer her ikisi DD ise: Çocuk %100 Rh+.
      • Eğer her ikisi Dd ise: Çocuk %75 Rh+, %25 Rh-.
      • Eğer biri DD, diğeri Dd ise: Çocuk %100 Rh+ (çünkü en az bir D geni olacak).
  • Sonuç: Çocuk A+, B+, AB+, O+ olabilir; eğer anne veya baba Dd ise düşük ihtimalle Rh- varyantları (A-, B-, AB-, O-) de mümkün.

Örnek 2: Anne O-, Baba AB+

  • ABO Analizi:
    • Anne O- (genotip: OO).
    • Baba AB+ (genotip: AB).
    • Çocuk, anneden O, babadan A veya B alır.
    • Olası genotipler: AO (A kan grubu) veya BO (B kan grubu).
    • Olası ABO kan grupları: A veya B.
  • Rh Analizi:
    • Anne O- (dd), baba AB+ (DD veya Dd).
    • Eğer baba DD ise: Çocuk %100 Rh+ (Dd).
    • Eğer baba Dd ise: Çocuk %50 Rh+ (Dd), %50 Rh- (dd).
    • Olası Rh kombinasyonları: A+, A-, B+, B-.
  • Sonuç: Çocuk A+, A-, B+ veya B- olabilir.

Genel Tablo (ABO için)

Anne
Baba
Olası Çocuk Kan Grupları (ABO)
A
A
A, O
A
B
A, B, AB, O
A
AB
A, B, AB
A
O
A, O
B
B
B, O
B
AB
A, B, AB
B
O
B, O
AB
AB
A, B, AB
AB
O
A, B
O
O
O

Rh Faktörü için Genel Kural

  • İkisi Rh+: Çocuk genellikle Rh+, ancak her ikisi Dd ise %25 Rh- olabilir.
  • Biri Rh+, diğeri Rh-: Çocuk %50 Rh+ veya %50 Rh- (eğer Rh+ ebeveyn Dd ise) ya da %100 Rh+ (eğer Rh+ ebeveyn DD ise).
  • İkisi Rh-: Çocuk %100 Rh-.

4. Özel Durumlar ve Notlar

  • Nadir Genotipler: Bombay fenotipi gibi nadir durumlar, ABO sistemini etkileyebilir ve O kan grubu gibi görünebilir, ancak bu çok nadirdir.
  • Genetik Testler: Kesin sonuç için anne ve babanın genotiplerini (AA, AO, DD, Dd vb.) bilmek gerekir. Fenotip (A+, B- gibi) genotipi tam yansıtmayabilir.
  • Olasılıklar: Yukarıdaki kombinasyonlar olasılıkları gösterir; kesin kan grubu, genetik testlerle doğrulanabilir.

. Genel olarak:

  • ABO sisteminde, A ve B baskın, O çekiniktir; bu nedenle O kan grubu sadece iki O geni birleştiğinde çıkar.
  • Rh faktöründe, Rh+ baskındır; Rh- sadece iki Rh- geni (dd) birleştiğinde görülür.
  • Çocukların kan grubu, ebeveynlerin genotiplerine bağlı olarak hesaplanır ve birden fazla olasılık olabilir.

 

Anne ve babanın her ikisi de 0 kan grubuna sahipse, çocuklarının kan grubu yalnızca 0 olabilir. Çünkü 0 kan grubu, genetik olarak yalnızca 0 genini aktarabilir, bu da çocuğun kan grubunun 0 olmasını sağlar.

Bu durum, resesif genlerin etkisiyle açıklanır; yani 0 kan grubu olan bir kişi yalnızca 0 genini taşır ve bu genin başka bir türle (A veya B gibi) karışması mümkün değil…

Kaynak: Haber Merkezi