Irak Kürdistan Bölgesi’nde, Süleymaniye’nin batısında yer alan Casene Mağarası, son yıllarda sık sık tarihi yönüyle gündeme geliyor. Bazı iddialara göre Kurtuluş Savaşı yıllarına kadar uzanan bir geçmişe sahip olan bu mağara, gerçekten de tarihî açıdan özel bir yer mi? İşte Casene Mağarası’nın belgelenmiş tarihçesi…
Casene Mağarası Nerede Bulunur?
Casene Mağarası, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırlarında, Süleymaniye il merkezinin yaklaşık 50 kilometre batısında yer almaktadır. Mağara, yüksek dağlık bir bölgede konumlandığı için stratejik önemi olan doğal bir oluşum olarak tanımlanır. Bölgenin zorlu arazi yapısı nedeniyle tarih boyunca yerel halk ve çeşitli gruplar tarafından doğal bir sığınak ve barınak olarak kullanıldığı bilinmektedir.
Tarihsel Arka Planı
Casene Mağarası’nın bilinen en eski tarihî rolü, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. 1920’li yıllarda, bölgedeki siyasal karışıklıklar ve İngiliz işgali döneminde, mağaranın önemli bir direniş merkezi olarak kullanıldığına dair çeşitli yerel kaynaklar bulunmaktadır.
1923: Şeyh Mahmud Berzenci’nin Geri Çekilme Noktası
Tarihsel olarak doğrulanabilen en önemli olay, 1923 yılında Kürt lider Şeyh Mahmud Berzenci’nin, İngiliz kuvvetlerine karşı yürüttüğü bağımsızlık mücadelesi sırasında Casene Mağarası’na çekilerek burayı geçici bir karargâh olarak kullanmasıdır.
• Şeyh Mahmud, İngiliz hava saldırıları sonrası buraya sığınmış;
• Aynı dönemde “Bangi Haq” (Hakikatin Sesi) isimli Kürtçe bir gazete bu mağarada basılmıştır. Bu detay, mağaranın yalnızca barınak değil, aynı zamanda bir fikir ve mücadele merkezi olarak da kullanıldığını ortaya koymaktadır.
Kurtuluş Savaşı ile Bağlantısı Var mı?
Son zamanlarda sosyal medyada ve bazı yorum platformlarında Casene Mağarası’nın Kurtuluş Savaşı döneminde Türk askerî birlikleri tarafından kullanıldığı öne sürülmüştür. Özellikle “Musul’u İngilizlerden geri alma planları kapsamında Özdemir Paşa’nın burayı üs olarak kullandığı” yönünde iddialar dolaşmaktadır.
Ancak yapılan arşiv ve akademik kaynak taramalarında:
• Casene Mağarası’nın Kurtuluş Savaşı’yla doğrudan bağlantısını gösteren resmî bir belgeye rastlanmamıştır.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı (ATASE) ve Osmanlı arşivlerinde, bu mağarayla ilgili 1919–1923 dönemi arasında herhangi bir askerî kayıt bulunmamaktadır.
• Özdemir Paşa adına da bu bölgede görev yaptığına dair doğrulanabilir bir kayıt mevcut değildir.
Dolayısıyla bu tür iddialar, belgelere dayanmayan halk anlatıları ya da sosyal medya yorumları düzeyinde kalmaktadır.
Günümüzde Casene Mağarası
Casene Mağarası, günümüzde bölge halkı tarafından doğa yürüyüşleri, tarih turları ve kültürel geziler için ziyaret edilen bir alan hâline gelmiştir. Mağaranın coğrafi yapısı, çevresindeki dağ manzarası ve tarihsel izler sayesinde özellikle yerel turizme katkı sunmaktadır. Ayrıca mağara çevresinde yapılan arkeolojik incelemelerde, antik döneme ait spesifik bir yerleşim izi bulunmamıştır. Bu da mağaranın daha çok modern çağlara ait stratejik ve lojistik kullanımlar açısından önem taşıdığını göstermektedir.
• Casene Mağarası, belgelenmiş olarak 1923’te Şeyh Mahmud Berzenci tarafından sığınak ve yayın merkezi olarak kullanılmıştır.
• Kurtuluş Savaşı’yla bağlantılı olduğu yönündeki iddialar ise şu ana kadar resmî arşivlerde yer almamaktadır.
• Doğal yapısı, yüksek konumu ve zor erişilebilirliği sayesinde tarih boyunca korunma ve planlama noktası olarak önemli bir işlev üstlenmiştir.
• Günümüzde ise tarihî ilgisi ve coğrafi güzellikleriyle dikkat çeken bölgesel bir kültür ve doğa alanıdır.
