Son günlerde acil servislere başvuran besin zehirlenmesi vakalarında dikkat çeken bir artış yaşanıyor. Uzmanlar, bazı bakteri türlerinin hafif semptomlarla atlatılabildiğini ancak özellikle yanlış hazırlanmış konserve, çiğ hayvansal gıdalar ve hijyenik olmayan besinlerde bulunan bakterilerin ölümcül sonuçlar doğurabileceğini vurguluyor. Acil Tıp Uzmanı Dr. Ayşegül İşlek Yüksel, “Hangi bakteri hangi besinden bulaşır?” sorusunu yanıtlayarak toplum için hayati uyarılarda bulundu.
Besin zehirlenmesi nedir?
Besin zehirlenmesi; kontamine olmuş yiyecek veya içeceklerin tüketilmesi sonucu ortaya çıkan enfeksiyon ya da toksin kaynaklı bir tablodur. Genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşse de bazı durumlarda ağır ve ölümcül seyredebilir. Bebekler, gebeler, yaşlılar ve bağışıklığı zayıf kişiler daha yüksek risk taşır.
En sık görülen belirtiler
Mide bulantısı, kusma, ishal, karın ağrısı Dr. Yüksel, bu semptomların vücudun zararlı toksinleri dışarı atmak için geliştirdiği doğal savunma yöntemleri olduğunu söyledi. Bu nedenle “ishali durdurucu ilaçların bilinçsiz kullanımının tehlikeli” olduğunu vurguladı.
Hangi bakteri hangi besinden bulaşır?
Salmonella – Çiğ hayvansal ürünler
Çiğ/az pişmiş tavuk, et, yumurta, pastörize edilmemiş süt, sokak sütleri salmonella, özellikle hijyensiz koşullarda saklanan hayvansal gıdalarda hızla çoğalır. Kırık veya kirli yumurtalar büyük risk taşır.
Clostridium botulinum – Ev yapımı konserveler
Doğru hazırlanmayıp havası tam alınmamış konserveler, şişmiş kapaklı konserve kutuları botulizm, en tehlikeli besin zehirlenmesi türüdür. Sinir sistemini felç ederek solunum durmasına yol açabilir.
E.coli – Kıyma ve kirli sulardan sulanan sebzeler
Az pişmiş kıyma, pastörize edilmemiş süt, kirli suyla temas etmiş sebze–meyve E.coli özellikle dışkı bulaşmış gıdalarda hızla çoğalır.
Staphylococcus aureus – Hijyenik olmayan temas
Krema, tatlılar, salatalar, süt ürünleri, çiğ et ürünleri bu bakterinin toksinleri pişirme ile yok olmaz. Özellikle ellerinde yara veya enfeksiyon bulunan kişilerin temas ettiği gıdalar risk taşır.
Bacillus cereus – Pişmiş pirinç ve makarna
Uygun şekilde soğutulmamış pirinç, makarna, sütlü pudingler sık yapılan hata: pilavın oda sıcaklığında uzun süre bekletilip tekrar ısıtılması.
Listeria monocytogenes – Soğuğa dayanıklı bakteriler
Çiğ et, dondurulmuş gıdalar, peynir, krema bu bakteri buzdolabı sıcaklığında bile üreyebilir.
Vibrio türleri – Deniz ürünleri
Az pişmiş kabuklu deniz ürünleri, kirli sularda yetişen midyeler, yaz aylarında deniz suyunun ısınmasıyla vakalar artar.
Belirtiler ne zaman ortaya çıkar?
Bakteriye bağlı olarak 30 dakika ile 72 saat arasında değişen sürede belirtiler başlar. Hastalık genellikle 1–3 gün sürer.
Acil servise ne zaman gidilmeli?
Bilinç bulanıklığı, nöbet, çift görme, şiddetli solunum sıkıntısı, kanlı ishal, yüksek ateş ve boyun sertliği, konserve tüketimi sonrası ortaya çıkan kas güçsüzlüğü, belirtilerin 48 saatten uzun sürmesi
