Kış aylarının vazgeçilmezi olan pekmez, özellikle büyüklerimizden sıkça duyduğumuz “kan yapar” sözüyle neredeyse doğal ilaç muamelesi görüyor. Halsizlik, yorgunluk ve kansızlık şikayeti yaşayanların ilk başvurduğu bu tatlı gıda, şimdi bilim insanlarının merceğinde. Ankara Üniversitesi tarafından yapılan yeni araştırma, pekmezin kansızlığa etkisiyle ilgili yıllardır doğru bilinen bir yanlışı gözler önüne serdi. Peki, pekmez gerçekten kansızlığa iyi geliyor mu, yoksa bu da bir şehir efsanesi mi?
“Pekmez kan yapar” inancı yeniden masada: Bilim ne diyor?
Kış sofralarının vazgeçilmezi olan pekmez, yıllardır halk arasında “kan yapar” düşüncesiyle kansızlık yaşayanların ilk başvurduğu doğal ürünlerden biri. Ancak uzmanlar, bu yaygın inanışın her zaman doğru olmadığını, pekmezin tek başına kansızlığa çare olamayacağını söylüyor.
Pekmez demir açısından zengin ama yeterli değil
Üzüm, dut ve keçiboynuzu gibi meyvelerin kaynatılmasıyla elde edilen pekmez, demir, kalsiyum ve potasyum gibi mineraller bakımından zengin bir besin. Özellikle dut ve üzüm pekmezi, demir oranı açısından öne çıkıyor. Ancak burada kritik bir nokta var: Vücudun demiri ne kadar emebildiği, içeriğinden çok daha önemli.
Uzmanlara göre, pekmezdeki demir bitkisel kaynaklı olduğundan, hayvansal demire kıyasla daha zor emiliyor. Bu da “pekmez kan yapar” inanışının eksik bir bilgiye dayandığını gösteriyor.
C vitamini ile birlikte tüketmek şart
Beslenme uzmanları, pekmezden maksimum fayda sağlamak için C vitamini içeren gıdalarla birlikte tüketilmesi gerektiğini belirtiyor.
Örneğin, sabah kahvaltısında bir kaşık pekmezin ardından içilecek bir bardak portakal suyu, demir emilimini birkaç kat artırabiliyor.
Yani, sadece sade pekmez yemek yerine yanında taze meyve, yeşil sebze veya turunçgiller bulundurmak gerekiyor.
Her pekmez aynı değil: Hangisi neye iyi geliyor?
Üzüm ve dut pekmezi: Demir açısından zengin, kansızlığa karşı destekleyici.
Keçiboynuzu pekmezi: Kalsiyum ve potasyum içeriğiyle kemik sağlığını destekliyor.
Ancak uzmanlar, katkısız, geleneksel yöntemlerle üretilmiş doğal pekmezlerin tercih edilmesi gerektiğini vurguluyor. Rafine şeker eklenmiş endüstriyel ürünler, sağlık açısından risk taşıyabiliyor.
Dikkat: Fazla tüketim zararlı olabilir
Her ne kadar doğal bir ürün olsa da pekmez, yüksek oranda şeker içeriyor.
Beslenme uzmanları, günlük 1-2 yemek kaşığından fazlasının tüketilmemesini öneriyor. Aşırı tüketim;
Kan şekeri dengesini bozabilir,
Kilo artışına yol açabilir,
Diyabet hastaları için risk oluşturabilir.
Bilim ne diyor? Ankara Üniversitesi’nden dikkat çeken sonuçlar
Ankara Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada, pekmezin demir içeriğinin yüksek olduğu, ancak tek başına tüketildiğinde emilimin sınırlı kaldığı tespit edildi.
C vitamini ile birlikte tüketildiğinde ise demir emiliminin anlamlı şekilde arttığı saptandı.
Uzmanlar, pekmezin kansızlık tedavisinde destekleyici bir rolü olabileceğini, ancak ilaç yerine geçmeyeceğini belirtiyor.
Pekmez faydalı ama tek başına yeterli değil
Pekmez, dengeli bir beslenme planı içinde yer aldığında kansızlıkla mücadelede destek olabilir. Ancak tedavi sürecinde mutlaka doktor kontrolü ve demir takviyesi gereklidir.
