Samsun’da mahalle kültürü, özellikle 1980’lerden 2000’lerin başına kadar çocukların sosyal hayatını şekillendiren önemli bir unsurdu. O dönemlerde sokaklar, bugünkü gibi araçlarla dolu değil; top oynayan, saklambaç kuran, ip atlayan çocuklarla cıvıl cıvıldı. Bugünün apartman yaşamına sıkışmış çocuklarına kıyasla, o günlerde Samsun’un çocukları doğrudan doğayla ve mahalleyle iç içe büyüdü. Mahalle oyunları, hem bedensel hem de sosyal gelişimin bir parçasıydı.
Mahalle Kültürünün Kalbi: Komşuluk, Dayanışma ve Oyun
O dönem Samsun’un birçok mahallesinde komşuluk ilişkileri güçlüydü. Komşuların birlikte çay içtiği, çocukların sokakta birlikte büyüdüğü bir dönemdi. Akşam ezanına kadar süren oyunların ardından herkes evine dağılırdı. Bu sokaklar, sadece oyun değil aynı zamanda bir eğitim alanıydı. Paylaşmayı, sıra beklemeyi, takım çalışmasını çocuklar sokakta öğrenirdi.
En Çok Oynanan Mahalle Oyunları
Samsun’un farklı semtlerinde, değişmeyen mahalle oyunları vardı. Çoğu Türkiye genelinde bilinse de Samsun’a özgü telaffuzlar, kurallar ve oynanış biçimleri mevcuttu.
En yaygın mahalle oyunlarından bazıları:
- Uzun Eşek: İki gruplu oynanan, fiziksel dayanıklılığa dayalı eğlenceli bir oyun.
- Mendil Kapmaca: Hız, refleks ve dikkat isteyen klasik bir oyun.
- Körebe: Gözleri bağlı ebe ile oynanan bu oyun, sokaklarda kahkahalarla dolu anlar yaratırdı.
- Seksek: Genellikle tebeşirle çizilen şekiller üzerinde tek ayakla oynanırdı.
- Yakan Top: Samsun sokaklarında kız ve erkek çocukların birlikte oynadığı nadir oyunlardandı.
- İstop: Topun havaya atılıp birinin isminin söylenmesiyle başlayan hızlı refleks oyunu.
- Beş Taş: Daha çok kız çocuklarının oynadığı, dikkat ve el becerisi gerektiren geleneksel bir oyundu.
- Cicoz (bilye): Toprağa açılan çukurlarda renkli misketlerle oynanırdı.
Günümüzde Sokaklar Sessiz
Bugün Samsun’da pek çok mahallede çocuk sesi eskiye oranla çok daha az duyuluyor. Artan trafik, apartmanlaşma ve dijitalleşen yaşamla birlikte sokak oyunları yerini ekran başı oyunlara bırakmış durumda. Ancak bazı mahallelerde hâlâ nostaljik izler taşıyan birkaç çocuk grubuna rastlamak mümkün.
Mahalle Oyunlarının Bugünkü Değeri
Eğitimciler ve sosyologlar, geleneksel sokak oyunlarının çocuk gelişimi açısından hâlâ büyük bir önem taşıdığını vurguluyor. Samsun’daki bazı okullarda veya sosyal etkinliklerde bu oyunların yeniden canlandırılması için projeler yürütülüyor. Mahalle oyunlarının yaşatılması, hem kültürel mirasın korunması hem de çocukların fiziksel ve sosyal gelişimi için oldukça değerli görülüyor.
Daha fazla Samsun Haber için tıklayınız.
