🔍 Nedir, Ne Değildir?
Samsun’un bugünkü adı kulağa basit ve sade gelse de, arkasında binlerce yıllık bir tarih yatıyor. Şehrin adı zamanla farklı medeniyetlerin dilinde farklı şekillerde anılmış. “Samsun” ismi aslında, Antik Çağ'dan itibaren kullanılan çeşitli isimlerin halk arasında değişerek bugünkü halini almış hâlidir. Yani bu isim birden ortaya çıkmadı; tarih içinde evrildi.
🏛️ Tarihi, Önemi, Hikâyesi
🏺 1. Antik Dönem: Amisos
Samsun’un en eski ve en bilinen adı Amisos. Bu isim, M.Ö. 6. yüzyıla kadar uzanıyor. O dönemde Miletliler (bugünkü Aydın civarında yaşayan bir Yunan kavmi), Karadeniz kıyılarına koloniler kurmuşlardı. Amisos da bu kolonilerden biriydi.
Amisos, o dönem deniz ticaretinin önemli merkezlerinden biri hâline geldi. Tarım, balıkçılık ve ticaret açısından stratejik bir yerdi. Aynı zamanda Pontus Krallığı'nın da önemli şehirlerinden biri oldu.
🛡️ 2. Roma ve Bizans Dönemi: Amisus
Roma İmparatorluğu’nun Anadolu topraklarını ele geçirmesiyle birlikte şehir “Amisus” olarak anılmaya başladı. Bu isim, Latin diline uyarlanmış bir versiyondu.
Bizans döneminde ise bölge yine “Amisus” olarak anıldı ama zamanla halk arasında telaffuz farklılıkları başladı. Dilin halk ağzına uyarlanmasıyla isim evrim geçirmeye başladı.
🧿 3. Selçuklu ve Osmanlı Dönemi: Samsun’un Ortaya Çıkışı
Selçuklular ve ardından Osmanlılar bölgeye hâkim olduğunda “Amisos” ismi artık halk arasında başka şekilde telaffuz ediliyordu. Arap ve Fars dillerine yabancı olan Grek kökenli bu kelime zamanla “Sampsun” ya da “Sampsunı” gibi telaffuzlara dönüştü.
Osmanlı arşivlerinde hem “Canik” (bölge adı olarak) hem de “Samsun” kullanımları mevcut. Canik, bugün hâlâ bölgenin genel adıdır ama şehir için “Samsun” ismi kalıcı oldu.
🧭 İsmin Evrimi: Amisos’tan Samsun’a
Amisos (Yunanca)
Amisus (Latince/Roma)
Sampson / Simisun / Samsoun (Arapça, Farsça telaffuz etkileri)
Samsun (Osmanlıca ve günümüz Türkçesi)
Bu dönüşüm aslında Anadolu'da sıkça rastlanan bir durum. Farklı diller, halk ağızları ve zaman içindeki kullanım alışkanlıkları, şehir isimlerini dönüştürür. “Samsun” adı da bu doğal evrimin bir ürünü.
🌍 Farklı Dillerde Samsun
Yunanca: Amisos
Latince: Amisus
Arapça kaynaklarda: Simisun / Samsûn
Ermeni haritalarında: Şimşon
Avrupa seyyahlarının notlarında: Samsoon / Sampson
Bu isim çeşitliliği, şehrin tarih boyunca ne kadar çok kültürle temas ettiğini gösteriyor.
🧠 Karmaşıklaştıran Noktalar
Bazı kaynaklar Samsun adının “Sampson” adlı bir Aziz’den geldiğini iddia etse de bu çok tartışmalı bir konu. “Sampson” ismi, Hristiyanlık etkisiyle bazı haritalarda ve yazmalarda geçiyor ama şehrin isminin bu figürle bir bağının olup olmadığına dair net bir kanıt yok.
Yine bazı halk anlatılarında “Samsun” isminin, “Samsı” adında mitolojik bir figürden geldiği söylenir ama bu da daha çok efsane düzeyinde.
📌 Peki Şu An Ne Anlama Geliyor?
Bugün “Samsun” kelimesinin kendi başına özel bir anlamı yok. Ancak bu ismin taşıdığı anlam; binlerce yıllık ticaret, göç, savaş ve kültür birikiminin yansımasıdır.
“Samsun” artık sadece bir şehir adı değil;
Milli Mücadele’nin başlangıç noktası,
Karadeniz’in ekonomik ve kültürel merkezi,
Türkiye tarihinin önemli kilometre taşlarından biri.
📚 Bir İsimden Fazlası
Oğuzhan, Samsun’un ismi sadece bir etiket değil; bir tarih, bir kültür, bir hafıza. Amisos’tan Samsun’a uzanan bu yolculuk, Anadolu’nun kültürel çeşitliliğini, dillerin etkisini ve halkın belleğini gösteriyor.
Bu yazı da işte tam da bu yüzden arşivlik. Herkes Samsun’u bilir ama çok az kişi adının nereden geldiğini gerçekten merak eder. Merak eden için ise artık bu yazı var ✍️
