Olası bir kaza ya da ciddi olay sonrasında, araştırmacılara kazanın nedenini anlamaları için hayati bilgiler sunar. Peki, uçaklardaki kara kutu ne işe yarar, ne renktir ve neden “kara kutu” olarak adlandırılır?
Kara kutu ne işe yarar?
Kara kutu, bir uçağın uçuş sırasında gerçekleşen tüm teknik verileri ve kokpit seslerini kayıt altına alan bir sistemdir. İki bölümden oluşur:
-
Uçuş Veri Kaydedicisi (FDR): Uçağın hızı, irtifası, yönü, motor devri, yakıt durumu ve flap pozisyonları gibi yüzlerce uçuş parametresini kaydeder.
-
Kokpit Ses Kaydedicisi (CVR): Pilotların konuşmaları, kokpitteki uyarı sesleri, hava trafik kontrolüyle yapılan iletişimler ve ortam seslerini kaydeder.
Bu iki sistem birlikte çalışarak, bir kazanın hem teknik hem de insan faktörlerini anlamaya yardımcı olur. Kazalardan sonra elde edilen bu kayıtlar sayesinde, benzer olayların tekrarlanmaması için yeni güvenlik önlemleri geliştirilebilir. Bu nedenle kara kutu, bir uçağın adeta “hafızası” olarak kabul edilir.
Kara kutu ne renktir?
Adı “kara kutu” olsa da, bu cihaz siyah değil, parlak turuncu veya kırmızı renktedir. Bu dikkat çekici renkler, kaza sonrası arama kurtarma ekiplerinin enkaz arasında cihazı kolayca bulabilmesi için tercih edilir. Kara kutular yalnızca renkleriyle değil, dayanıklılıklarıyla da öne çıkar. 1100°C’ye kadar sıcaklığa, yüksek darbelere ve derin deniz basıncına dayanabilecek şekilde üretilir. Böylece kazanın şiddeti ne olursa olsun, içindeki veriler korunur.
Neden kara kutu denir?
“Kara kutu” ifadesi, aslında tarihsel bir yanlış anlamadan doğmuştur. İlk geliştirildiği yıllarda cihazın içindeki karmaşık elektronik sistemler, dışarıdan anlaşılmadığı için mühendisler bu cihazlara mecazi anlamda “kara kutu” adını vermiştir.
Zamanla bu isim yaygınlaşmış ve günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir. Rengi turuncu olmasına rağmen, “kara kutu” ifadesi havacılık literatüründe yerleşmiş bir terim haline gelmiştir.
Özetle
-
Kara kutu, uçuş sırasında teknik verileri ve kokpit seslerini kaydeder.
-
Rengi turuncu veya kırmızıdır, siyah değildir.
-
Adı, iç yapısının “anlaşılmaz” olmasından dolayı mecazi bir tabir olarak kullanılmaktadır.
-
Kazalardan sonra araştırmacıların en çok aradığı cihazlardan biridir.
