Adet döngüsü, kadınların yaşamı boyunca tekrar eden biyolojik bir süreçten çok daha fazlası… Uzmanlara göre östrojen ve progesteron başta olmak üzere hormonlardaki dalgalanmalar; beyin yapısından duygu durumuna, metabolizmadan ağrı eşiğine kadar bedenin neredeyse her sistemini etkiliyor. Bu nedenle birçok kadın regl öncesinde sinirlilik, melankoli, ağrı, ödem ve iştah artışı gibi yoğun değişimler yaşayabiliyor. Peki adet döngüsü neden bu kadar büyük bir etki yaratıyor? Bilim bu konuda ne söylüyor?
Adet döngüsünün etkileri
Dünya genelinde milyonlarca kadın, adet döngüsünün farklı evrelerinde hem bedensel hem de duygusal değişimler yaşıyor. Regl öncesi dönemde sinirlilik, melankoli, hassasiyet ve enerji düşüklüğü gibi şikâyetler oldukça yaygın. İsveç Uppsala Üniversitesi’nden kadın sağlığı uzmanı Doç. Dr. Erika Comasco, adet döngüsünü “ömür boyu iniş çıkışlı hormonal bir yolculuk” olarak tanımlıyor ve etkilerinin bilimsel olarak yeterince araştırılmadığını söylüyor.
Menstrüasyon nedir ve hangi hormonlar rol oynar?
Adet döngüsü, vücudun her ay gebelik için hazırlandığı biyolojik bir süreçtir. Döllenme olmadığı zaman rahim iç tabakası parçalanır ve adet kanaması gerçekleşir. Bu döngüde östrojen, progesteron, LH ve FSH hormonları önemli rol oynar. Edinburgh Üniversitesi’nden Dr. Katie Marwick, bu hormonların metabolizma, bağışıklık, vücut ısısı ve duygu durum gibi pek çok sistemi doğrudan etkilediğini belirtiyor.
Regl öncesi duygusal değişimler
Bazı kadınlar adet öncesi dönemde duygusal dalgalanmaları çok yoğun yaşar. Sinirlilik, öfke, gerginlik, ağlama isteği ve melankoli bu dönemde sık görülür. Dr. Lucy Whitaker, progesteron hormonunun bazı kadınlarda duygusal hassasiyeti artırdığını söylüyor. Adet öncesi gerginlik sendromu (PMS) ve daha ağır bir tablo olan adet öncesi disforik bozuklukta (PMDD) bu belirtiler belirgin şekilde hissedilebiliyor.
Herkes aynı şekilde etkilenmez
Uzmanlara göre hormonal değişimlerin şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterir. Doç. Dr. Comasco, ağır PMS veya PMDD yaşayan kadınların hormon seviyelerinin normal olduğunu, ancak hormonlardaki dalgalanmalara karşı daha duyarlı olduklarını vurguluyor. Endometriozis, PKOS, vulvodini gibi rahatsızlıklar, yoğun stres ve çocukluk dönemindeki travmalar da bu dönemdeki duygusal değişimleri artırabiliyor.
Hormonal değil, enflamasyon mu etkili?
Londra King’s College’dan Dr. Sally King, regl döneminde yaşanan birçok semptomun hormonlardan ziyade vücuttaki enflamatuar süreçlerle bağlantılı olabileceğini savunuyor. Şişkinlik, kabızlık, ishal, göğüs hassasiyeti ve adet sancılarının inflamasyon kaynaklı olabileceğini belirtiyor. Bu belirtiler için taze beslenme, şeker ve kafeinden uzak durma, omega-3 takviyesi, düzenli uyku ve hafif egzersiz öneriliyor.
Regl öncesi iştah neden artar?
Adet döngüsünün ikinci yarısında, yani luteal fazda metabolizma hızı artar. Buna bağlı olarak iştah ve enerji ihtiyacı yükselir. Birçok kadın bu dönemde daha fazla yeme isteği yaşar veya tatlıya yönelir. Dr. Marwick, bu durumun tamamen biyolojik bir ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
Beyindeki değişiklikler
Bilimsel araştırmalara göre adet döngüsü boyunca beyin yapısı ve fonksiyonları da değişiyor. Dr. Marwick, hafıza ve duygu durumdan sorumlu hipokampüs bölgesinin bazı bölümlerinde döngü boyunca yüzde 5’e varan hacim değişikliği görülebildiğini söylüyor. Ayrıca yumurtlamadan hemen önce beynin daha fazla bölgesinin aynı anda aktif olduğu tespit edildi.
Kadın sağlığı üzerine araştırmalar yeterli değil
Uzmanlara göre adet döngüsü gibi temel bir konu bilimsel araştırmalarda yeterince yer bulmuyor. Doç. Dr. Erika Comasco, nöroloji ve psikiyatri alanında yapılan çalışmaların büyük çoğunluğunun erkekler üzerinden yürütüldüğünü, kadın odaklı araştırmaların oldukça sınırlı kaldığını ifade ediyor. Comasco’ya göre bu eksiklik, kadın sağlığı üzerinde büyük bir bilgi boşluğu yaratıyor.
Kadınların daha fazla desteğe ihtiyacı var
Birçok kadın, adet döneminde yaşadığı duygusal ve bedensel dalgalanmaları iş yerinde dile getirmekten çekiniyor. Ayrımcılık ve yanlış anlaşılma korkusu yaygın. Uzmanlar, kadınların bu süreçte daha fazla esneklik ve anlayışla desteklenmesi gerektiğini vurguluyor. Dr. Marwick, kadınların enerjilerinin bazı günler daha fazla, bazı günler daha az olabileceğini ve bunun tamamen doğal olduğunu söylüyor. Bu esneklik sağlandığında hem iş verimliliği hem de yaşam kalitesinin arttığını belirtiyor.
