Edirne'den Sadrazamlığa Uzanan Yol
1874 yılında Edirne’de dünyaya gelen Mehmet Talat, genç yaşta devlet memurluğuna başladı. Ancak asıl yükselişini, dönemin en etkili siyasi oluşumu haline gelen İttihat ve Terakki Cemiyeti içinde gerçekleştirdi. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanında ve sonrasında Osmanlı siyasetine yön veren kadronun en etkin üyelerinden biri oldu.
1913 yılında gerçekleşen Bab-ı Âli Baskını sonrası, İttihat ve Terakki yönetimi tamamen ele geçirdi. Bu süreçte Talat Paşa, devletin en kilit görevlerinden biri olan Dahiliye Nazırlığı (İçişleri Bakanlığı) görevine getirildi.
Birinci Dünya Savaşı ve Sadrazamlık Dönemi
1917 yılında sadrazamlığa (başbakanlık) atanan Talat Paşa, Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı'na Almanya'nın yanında girmesinde etkili oldu. Savaş boyunca cephede değil, karar alma mekanizmalarında en etkili isimlerden biri olarak yer aldı. Döneminin belgelerinde sıkça karşılaşılan kararlarda onun imzası dikkat çekerken, savaşın gidişatı da siyasi kaderini belirledi.
1918'de Almanya'nın yenilgisinin kesinleşmesiyle birlikte görevinden istifa etti ve ülkeyi terk ederek Berlin’e gitti.
Tehcir ve Suikast Gölgesi
Talat Paşa, 1915 yılında gerçekleştirilen ve günümüzde Ermeni Soykırımı olarak anılan tehcir politikalarının mimarlarından biri olarak gösteriliyor. Bu süreç, onu hem Türkiye’de hem uluslararası kamuoyunda tartışmaların odağına yerleştirdi. Osmanlı'nın çöküş sürecindeki kritik kararların altında imzası bulunan Talat Paşa, özellikle bu konuda hâlâ tarihçilerin ve politikacıların gündeminde.
Kaçtığı Berlin’de, 15 Mart 1921 tarihinde, Soghomon Tehlirian isimli bir Ermeni tarafından sokak ortasında vurularak öldürüldü. Tehlirian, suikastı gerçekleştirdikten sonra Alman mahkemesinde yargılandı ve beraat etti. Bu olay, dünya basınında büyük yankı uyandırdı.
Anısı ve Tartışmalı Mirası
Talat Paşa’nın cenazesi yıllar sonra Türkiye’ye getirilerek Abide-i Hürriyet Anıtı’na defnedildi. Bugün hâlâ bazı çevreler tarafından “vatansever bir lider” olarak görülse de, özellikle Ermeni Tehciri ile ilişkilendirilmesi nedeniyle uluslararası alanda büyük eleştirilere maruz kalmaktadır.
Siyasi hayatı boyunca güçlü ve sert kararlarıyla öne çıkan Talat Paşa, Osmanlı'nın en çalkantılı döneminde yönetime damgasını vuran ama adı bugün bile net bir şekilde tanımlanamayan figürlerden biri olarak tarihteki yerini koruyor.
