Almanya merkezli Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü tarafından yapılan uluslararası bir araştırma, kadınların neden erkeklerden daha uzun yaşadığına dair ezber bozan sonuçlara ulaştı. Bilim insanlarına göre, sadece genetik değil, erkeklerin yaşam tarzı, eş seçimindeki sadakat ve ebeveynlik rolleri de ömür süresini doğrudan etkiliyor. Araştırma, erkeklerin daha uzun yaşaması için “babacanlık ve bağlılık” gibi sosyal davranışların biyolojik etkisini gözler önüne seriyor.
Kadınlar Neden Daha Uzun Yaşıyor? Genetikten Fazlası Var
İstatistikler, kadınların ortalama 5,4 yıl daha uzun yaşadığını gösteriyor. Ancak bu fark sadece insanlara özgü değil.
Binlerce hayvan türü üzerinde yapılan incelemelerde, memelilerin %72’sinde dişilerin erkeklerden daha uzun ömürlü olduğu belirlendi. Buna karşın kuşlarda tablo tersine dönüyor; türlerin %68’inde erkek kuşlar daha uzun yaşıyor. Bu da yaşam süresinin yalnızca genetik faktörlerle açıklanamayacağını kanıtlıyor.
Zehirli Y Hipotezi: Genetik Farkın Bedeli
Araştırmacı Dr. Johanna Staerk, erkeklerin daha kısa yaşamasının nedenlerinden birinin kromozom farkı olduğunu belirtiyor.
Kadınlarda iki X kromozomu bulunurken, erkeklerde yalnızca bir X ve kısa bir Y kromozomu mevcut. Bu durum, X üzerindeki genetik bozuklukların telafi edilememesine neden oluyor.
Ayrıca “Zehirli Y hipotezi”ne göre, Y kromozomu yaşlanmayı hızlandıran genetik materyaller taşıyor olabilir.
Ancak araştırma ekibine göre, genetik farklar tek başına yaşam süresini belirlemiyor — işin içinde evrimsel stratejiler ve sosyal roller de var.
Çok Eşlilik ve Rekabet, Erkeğin Ömrünü Kısaltıyor
Araştırmada, çok eşli yaşam biçimi ve çiftleşme rekabetinin erkeklerin yaşam süresini olumsuz etkilediği saptandı.
Erkeklerin dişileri etkilemek için sergilediği gösterişli davranışlar, fiziksel mücadeleler ve enerji tüketen biyolojik yatırımlar —örneğin geyiklerdeki boynuz, aslanlardaki yele veya renkli kuş tüyleri— ömrü kısaltıyor.
Dr. Staerk, “Erkekler ne kadar çok eş için rekabet ederse, o kadar çabuk yaşlanıyor” diyerek bu evrimsel maliyete dikkat çekti. Buna karşın tek eşli türlerde bu biyolojik bedelin azaldığı ve yaşam süresi farkının kapandığı görüldü.
Ebeveynlik, Erkeklerin Yaşam Süresini Uzatıyor
Araştırmanın en çarpıcı bulgularından biri, ebeveynlik davranışlarının ömrü uzattığı yönünde.
“Çocuk bakımı yıpratır” düşüncesinin aksine, bilim insanları yavrularına bakan bireylerin daha uzun yaşadığını tespit etti.
Özellikle primatlarda —örneğin şempanzelerde— yavruların uzun süre bakıma muhtaç olması, ebeveynin hayatta kalma süresini uzatıyor. İnsanlarda da benzer bir eğilim görülüyor.
Bu durum, sadakat ve aile bağlarının yalnızca duygusal değil, biyolojik olarak da yaşamı uzattığını ortaya koyuyor.
Bağlılık, Uzun Ömrün Evrimsel Formülü Olabilir
Max Planck ekibine göre, erkeklerin daha uzun yaşaması, sadece tıbbi değil, sosyal ve davranışsal bir mesele.
Sadık, şefkatli ve ebeveynlik rolünü benimseyen erkekler, doğayla ve kendi biyolojileriyle daha uyumlu bir yaşam sürüyor — bu da ömürlerine yıllar ekliyor.
