Samsun’un İlkadım ilçesinde yer alan ve halk arasında Valide Camisi ya da Hamidiye Camii olarak da bilinen Büyük Cami, şehrin geçmişle olan bağını en güçlü şekilde yansıtan dini yapılar arasında yer alıyor. Karadeniz Bölgesi’nin merkezi konumundaki Samsun, sadece doğal güzellikleri ve limanıyla değil, aynı zamanda tarihî ve kültürel değerleriyle de dikkat çekiyor. Bu değerlerin başında ise hiç şüphesiz Büyük Cami geliyor. Şehrin en işlek noktalarından biri olan Saathane Meydanı’nda yer alan cami, hem mimarisi hem de geçmişten bugüne taşıdığı mirasıyla Samsun’un simgelerinden biri haline gelmiş durumda.
14. yüzyıla dayanan bir geçmiş
Büyük Cami’nin ilk yapım yılına dair kesin belgeler bulunmamakla birlikte, halk arasında aktarılan rivayetlere göre cami, 14. yüzyılda Selçuklu komutanı Hıdır Bey tarafından ahşap olarak inşa ettirilmiştir. Bu yapı uzun yıllar Samsun halkının ibadet ihtiyacını karşılarken, 1869 yılında çıkan büyük bir yangında tamamen yanarak yok olmuştur. Söz konusu ilk yapıya dair elimizde yazılı bir belge bulunmamakla birlikte, bu bilgi şehrin sözlü tarih geleneğinde yer almaktadır.
Yangından sonra taşla yeniden inşa edildi
Yangının ardından dönemin Samsun Müftüsü Hacı Ali Efendi, caminin yeniden inşa edilmesi için girişim başlattı. 1884 yılında başlanan çalışmalar, 1886 yılında tamamlandı ve bugünkü taş yapı ortaya çıktı. Bu yapımda dayanıklılığı artırmak için kesme taş kullanıldı. Günümüzde ayakta kalan ve aktif olarak kullanılan Büyük Cami, bu dönemdeki inşaatla oluşmuştur.
Valide Sultan’ın katkısıyla “Valide Camisi” oldu
Yapım sürecine Sultan Abdülaziz’in annesi Pertevniyal Valide Sultan da maddi destek verince, halk arasında yapı uzun süre “Valide Camisi” olarak anıldı. Aynı zamanda, camiye Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid’in adıyla “Hamidiye Camii” de denildi. Ancak zamanla halk arasında “Büyük Cami” ismi benimsendi ve günümüzde en yaygın kullanılan ad bu oldu.
Mimari estetiğiyle dikkat çekiyor
Cami, Osmanlı klasik mimarisinin zarif örneklerinden biridir. Sekizgen kasnak üzerine oturtulmuş büyük kubbesi, iki adet tek şerefeli minaresi ve geniş avlusu ile dikkat çeker. İç mekânda yer alan ahşap işçilik, hat sanatı süslemeleri, taş mihrap ve minber gibi detaylar ziyaretçilerin ilgisini çeker. Hem dış yapısı hem de iç süslemeleriyle ibadet mekânından çok, tarihi bir anıt gibi görünür.
Şehrin dini ve sosyal merkezlerinden biri
Büyük Cami, sadece ibadet yapılan bir yer değil; aynı zamanda Samsun’un dini ve sosyal hayatında önemli bir merkezdir. Özellikle Cuma ve bayram namazlarında, kandil gecelerinde ve Ramazan aylarında binlerce kişiyi ağırlayan cami, halkın ortak manevi hafızasında önemli bir yer tutar. Etrafındaki çarşılar ve tarihi yapılarla birlikte bu alan, Samsun’un en canlı noktalarından biridir.
Ulaşım kolaylığı ve sürekli ilgi
Şehir merkezinde yer alan Büyük Cami’ye ulaşım oldukça kolaydır. Samsun Hafif Raylı Sistem üzerinde yer alan “Büyük Cami” durağı, ibadet ve ziyaret için gelenler açısından büyük kolaylık sağlar.
