Tarihte zamanı ölçmek amacıyla kullanılan ilk araçlardan biri olan güneş saatleri, insanoğlunun gökyüzü gözlemleriyle geliştirdiği en eski ölçüm sistemlerinden biridir. Mezopotamya uygarlıklarında dik bir çubuk yardımıyla başlayan bu teknoloji, zamanla farklı coğrafyalarda daha karmaşık ve estetik formlar kazanmıştır.
Mısırlılardan Yunanlara: Güneş Saatinin Evrimi
MÖ 15. yüzyılda, 3. Tuthmosis döneminde Mısırlılar tarafından geliştirilen ilk resmi güneş saati, bu alanın başlangıç noktası kabul edilir. Antik Yunanlılar bu yöntemi daha da geliştirerek, konik biçimli güneş saatlerini tasarlamış ve bu saatlerde kullanılan çubuğa "gnomon" adını vermiştir. MÖ 6. yüzyıldan itibaren bu araçlar yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Roma’da Güneş Saatleri Mimariye Dahil Edildi
Helenistik Dönem’de taşınabilir hale gelen güneş saatleri, Roma İmparatorluğu döneminde mimari yapılarla bütünleşti. Agora, tapınak çevreleri ve şehir merkezlerinde konumlandırılan bu saatler, günün saatlerini 12 eşit parçaya bölerek gösteriyordu.
Samsun Müzesi’ndeki Anıtsal Saat
Samsun Müzesi’nde sergilenen konik güneş saati, yalnızca gündüz saatlerini gösterecek şekilde tasarlanmış. Döneminin ileri teknolojilerinden biri olarak kabul edilen bu eser, ziyaretçilere Roma dönemindeki zaman anlayışını somut bir şekilde sunuyor.
Çalışma Prensibi: Gölge ve Güneşin Dansı
Müzedeki bilgilendirme panosuna göre, yatay güneş saatlerinde dikey konumda yerleştirilen çubuğun gölgesi, saat çizgilerini takip ederek zamanı gösterir. Bu yöntemin doğru çalışabilmesi için çubuğun, Dünya’nın coğrafi kuzeyine hizalanması ve bulunduğu yerin enlemine uygun bir açıyla yerleştirilmesi gerekmektedir.
Basit güneş saatleri ise daire ortasına yerleştirilen bir çubuk ve pusula yardımıyla hazırlanabilir; ancak bu tür saatler, bulutlu havalarda ve gece saatlerinde işlevini yitirir.
Zamana Yolculuk Fırsatı
Roma’dan günümüze ulaşmayı başarmış bu nadir güneş saati, tarih ve arkeoloji meraklıları için eşsiz bir gözlem ve öğrenme imkânı sunuyor. Samsun Müzesi’ni ziyaret edenler, antik çağlarda zamanı nasıl algılandığını ve ölçüldüğünü yerinde keşfetme şansı yakalıyor.
Daha fazla Samsun Haber için tıklayınız.
