Maymun Çiçeği (Mpox) Tedavisinde Tecovirimat (TPOXX) Farmakolojik Özellikler, Klinik Kullanım ve Yan Etkileri… Son dönemde dünya genelinde yeniden dikkat çeken maymun çiçeği (Mpox) hastalığı, ortopoksvirüs ailesine ait bir virüsün neden olduğu ciddi bir sağlık sorunudur. Bu hastalığın tedavisinde öne çıkan antiviral ilaçlardan biri olan Tecovirimat (TPOXX), özellikle çiçek hastalığı ve Mpox gibi ortopoksvirüs enfeksiyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynamaktadır. Bu yazımızda, Tecovirimat’ın farmakolojik özelliklerini, klinik kullanımını, yan etkilerini ve Mpox tedavisindeki potansiyelini inceliyoruz.
Tecovirimat (TPOXX) Nedir?
Tecovirimat, Amerika Birleşik Devletleri’nde 2018 yılında FDA tarafından onaylanan ilk antipoksviral ilaçtır. Ortopoksvirüs VP37 zarf sarma proteinini hedef alarak virüsün hücreden hücreye yayılmasını engeller. Bu mekanizma, virüsün vücut içinde çoğalmasını ve hastalığın ilerlemesini durdurur. Tecovirimat, özellikle çiçek hastalığı, Mpox ve inek çiçeği gibi ortopoksvirüs enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Avrupa Birliği’nde de 2022 yılında onay alan ilaç, yetişkinler ve 13 kg üzerindeki pediatrik hastalarda kullanılabilmektedir.
Tecovirimat (TPOXX) Farmakolojik Özellikleri
Tecovirimat, oral ve intravenöz formlarda mevcut olan bir antiviral ajandır. İlacın farmakokinetik özellikleri, etkinliğini artırmak için dikkatli bir dozaj planlaması gerektirir:Emilim: Tecovirimat, oral yolla alındığında kolayca emilir ve biyoyararlanımı artırmak için yemekle birlikte alınması önerilir. Sağlıklı yetişkinlerde 600 mg oral doz sonrası ortalama sabit durum AUC (eğri altında kalan alan) 29,816 saat x ng/mL, maksimum konsantrasyon (Cmaks) ise 2,159 ng/mL’dir.
Tecovirimat (TPOXX) Farmakolojik Özellikleri Dağılımı ve Metabolizma ve Atılım
İlaç, insan plazma proteinlerine %82 oranında bağlanır ve bu, vücuttaki dağılımını etkiler. Oral uygulamada dağılım hacmi yaklaşık 600 L’dir.
Tecovirimat, başlıca karaciğerde metabolize edilir ve idrar yoluyla atılır. Dozun yaklaşık %73’ü idrarda glukuronid konjugatları şeklinde, %23’ü ise dışkıda değişmemiş ilaç olarak atılır. Metabolitleri farmakolojik olarak aktif değildir, bu da toksisite riskini azaltır.
Tecovirimat, VP37 proteinine bağlanarak virüsün zar oluşumunu engeller. Bu, virüsün enfekte hücrelerden çıkmasını ve vücutta yayılmasını önler.
Tecovirimat (TPOXX) Farmakolojik Özellikleri Klinik Kullanımı
Tecovirimat, Mpox ve çiçek hastalığı gibi ortopoksvirüs enfeksiyonlarının tedavisinde endikedir. Dozaj, hastanın kilosuna ve sağlık durumuna göre belirlenir:Yetişkinler ve 40 kg üzeri çocuklar: 14 gün boyunca günde iki kez 600 mg (üç 200 mg kapsül).
120 kg üzeri hastalar: Günde üç kez 600 mg.
13-40 kg arası pediatrik hastalar
Kilo bazlı dozaj ayarlaması yapılır.
Oral form, yemekten sonraki 30 dakika içinde alınmalıdır. Kapsül yutamayan hastalar için içeriği süt veya yumuşak gıdalarla karıştırılarak verilebilir. İntravenöz form, özellikle ağır vakalarda tercih edilir, ancak ciddi böbrek yetmezliği olan hastalarda kontrendikedir.
Tecovirimat, 2022-2023 Mpox salgını sırasında çeşitli klinik çalışmalarda kullanılmıştır. Ancak, insanlarda çiçek hastalığı üzerindeki etkinliği, hastalığın eradikasyonu nedeniyle kontrollü çalışmalarda tam olarak kanıtlanamamıştır.
Tecovirimat (TPOXX) Yan Etkileri
Tecovirimat genellikle iyi tolere edilir ve ciddi yan etkiler nadirdir. Faz I klinik denemelerinde ciddi advers etkiler bildirilmemiştir. Yaygın yan etkiler şunlardır:
✅Baş ağrısı
✅Bulantı
✅Karın ağrısı
✅Yorgunluk
Nadir durumlarda, uzun süreli tedavilerde bağışıklığı baskılanmış hastalarda ilaca direnç gelişimi rapor edilmiştir. Bu durum, özellikle 2022-2023 Mpox salgını sırasında gözlemlenmiş ve dirençli suşların insandan insana bulaşma potansiyeli olduğu belirtilmiştir.
Klinik Veriler ve Tedavi Potansiyeli
Tecovirimat’ın laboratuvar testlerinde hayvan modellerinde (maymun çiçeği ve tavşan çiçeği) etkili olduğu gösterilmiştir. İnsanlarda ciddi yan etkilere neden olmadan hastalığın ilerlemesini durdurduğu gözlemlenmiştir. 2022 yılında başlayan STOMP (Study of Tecovirimat for Human Mpox Virus) adlı randomize, plasebo kontrollü çalışma, ilacın Mpox tedavisindeki etkinliğini değerlendirmek için devam etmektedir. Bu çalışma, en az 500 katılımcıyı hedeflemekte ve ilacın güvenilirliğini ve etkinliğini daha iyi anlamayı amaçlamaktadır.
Mpox Tedavisinde Tecovirimat’ın RolüMpox, genellikle kendi kendini sınırlayan bir hastalık olmasına rağmen, bağışıklığı baskılanmış bireylerde veya Klad I gibi daha ölümcül viral suşlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Tecovirimat, bu tür ağır vakalarda semptomların yönetiminde ve virüsün yayılımının kontrolünde etkili bir seçenek sunmakta. Çiçek hastalığı aşılarının Mpox’a karşı %85 oranında koruma sağladığı bilinmekle birlikte, Tecovirimat antiviral tedavi olarak destekleyici bir rol oynar. Sağlıklı bir yaşam için, Mpox belirtileri fark ettiğinizde hemen bir hastaneye başvurun ve uzman doktorunuzun önerilerine uyun.
Bu yazıda yer alan bilgiler sadece bilgi verme amacı taşımaktadır.
Kaynaklar:
acilci.net
U.S. Food and Drug Administration (FDA) Kaynak: FDA’nın Tecovirimat (TPOXX) için onay belgesi ve ürün bilgisi.
Açıklama: Tecovirimat’ın onay süreci, endikasyonları, dozaj bilgileri ve farmakolojik özellikleri hakkında detaylı bilgi sağlıyor.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Kaynak: CDC’nin Mpox ve Tecovirimat kullanımı ile ilgili rehberleri.
Açıklama: Mpox’un epidemiyolojisi, tedavi protokolleri ve Tecovirimat’ın klinik kullanımı hakkında güncel bilgiler içerir.
World Health Organization (WHO) Kaynak: WHO’nun Mpox salgını ve tedavi seçenekleri hakkında raporları.
Açıklama: Mpox’un küresel durumu, antiviral tedaviler ve Tecovirimat’ın potansiyel rolü hakkında bilgiler sunar.
Link: WHO Mpox Fact Sheet
National Institutes of Health (NIH) – STOMP Çalışması Kaynak: STOMP (Study of Tecovirimat for Human Mpox Virus) klinik denemesi protokolü.
Açıklama: Tecovirimat’ın Mpox tedavisindeki etkinliğini değerlendiren devam eden randomize kontrollü çalışmanın detayları.
European Medicines Agency (EMA) Kaynak: EMA’nın Tecovirimat için onay ve kullanım kılavuzu.
Açıklama: Avrupa’daki kullanım endikasyonları, dozaj önerileri ve yan etkiler hakkında bilgi içermekte.
