Bugün Samsun’un merkezinden Atakum’a kadar uzanan modern tramvay hattı, şehrin ulaşım çehresini değiştirmiş durumda. Ancak bu sistemin gelmesinden önce, Samsun halkı uzun yıllar boyunca geleneksel yöntemlerle şehir içi ulaşımlarını gerçekleştirdi. Özellikle 20. yüzyılın ortalarına kadar şehirde faytonlar, at arabaları ve dolmuşlar kent hayatının vazgeçilmez unsurlarıydı. Samsun’da tramvay öncesi ulaşım kültürü, şehir tarihinin önemli bir parçası olarak dikkat çekiyor.
Faytonlar: Kentin İlk Yolcu Taşıma Aracı
Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren Samsun’da en yaygın ulaşım araçlarından biri faytonlardı. Faytonlar özellikle şehir merkezinde, liman çevresinde ve önemli caddelerde hizmet verirdi. Bu araçlar hem günlük ulaşım hem de özel günlerde kullanılan şık ve nostaljik araçlardı.
- Liman ile Mecidiye Caddesi arasında çalışan faytonlar yoğun kullanılırdı.
- Şehir dışından gelen yolcular faytonla otogara ya da iskeleye ulaşırdı.
- 1960’lara kadar Samsun’da aktif olarak kullanılan bu araçlar, daha sonra motorlu taşıtların artmasıyla yavaş yavaş ortadan kalktı.
At Arabaları: Eşya ve Yük Taşımanın Omurgası
Şehir içi ulaşımın yanı sıra yük taşımacılığında da at arabaları ön plandaydı. Özellikle sebze-meyve halleri, pazaryerleri ve liman çevresinde at arabalarıyla yapılan taşımacılık büyük bir ekonominin parçasıydı.
- Günlük yiyecek ve malzeme taşımalarında yaygın olarak kullanılırdı.
- Şehirdeki birçok mahallede sabah saatlerinde at arabalarının sesi duyulurdu.
- 1980’lere kadar bazı bölgelerde aktif kalmaya devam etti.
Dolmuşlarla Gelen Dönüşüm
Motorlu taşıtların yaygınlaşmasıyla birlikte Samsun’da ulaşımda büyük bir dönüşüm yaşandı. 1960’lı yıllardan itibaren dolmuşlar şehir içi ulaşımda yeni dönemin habercisi oldu. Önce merkez ilçelerde başlayan dolmuş hatları, kısa sürede tüm Samsun’a yayıldı.
- İlk dolmuş hatları genellikle İstasyon, Liman ve İlkadım güzergâhında yoğunlaştı.
- 1970’li yıllarda Atakum, Baruthane, Kurupelit gibi semtlere de düzenli dolmuş seferleri başladı.
- Dolmuşlar, hızlı ve ekonomik ulaşım sağlaması nedeniyle uzun yıllar en tercih edilen seçenek oldu.
Samsun’da Ulaşımın Dönüm Noktaları
Samsun’da ulaşım tarihine bakıldığında bazı kırılma noktaları dikkat çeker:
- 1950’ler: Fayton ve at arabaları yoğunlukta.
- 1960’lar: Dolmuşlar devreye giriyor.
- 1980’ler: Belediye otobüsleri yaygınlaşıyor.
- 2010 sonrası: Tramvay sisteminin devreye girmesiyle yeni bir dönem başlıyor.
Günümüze Kadar Gelen Ulaşım Hafızası
Bugün tramvay ve otobüs ağıyla modernleşen Samsun’da, geçmişin ulaşım araçları sadece nostalji olarak değil, aynı zamanda kültürel miras olarak da anılmaktadır. Eski fayton yolları, bazı semtlerde hâlâ bilinirken, dolmuş hatlarının birçoğu günümüzde bile aktif olarak kullanılmaktadır.
Daha fazla Samsun Haber için tıklayınız.
