Türkiye’de yemek ve paket teslimat sektöründe faaliyet gösteren dijital platformlarda uygulanan puanlama ve teslimat süreleri, kuryelerin kazalara daha fazla maruz kalmasına neden oluyor. Platformlar, kuryelerin performansını ölçmek için “puan ve slot sistemi” kullanıyor. Bu sisteme göre düşük puan alan kuryeler, platformda görünürlüklerini kaybediyor ve daha az sipariş alabiliyor. Sonuç olarak kuryeler, siparişleri zamanında yetiştirmek için hız yapmak zorunda kalıyor.
Sektör uzmanları ve kuryeler, firmaların reklamlarında “hızlı teslimat” vaat etmesinin çalışanlar üzerinde ciddi bir baskı oluşturduğunu belirtiyor. Müşteriler paketlerini kısa sürede almak isterken, algoritmalar kuryelerin her siparişi belirli bir sürede teslim etmesini şart koşuyor. Bu durum, özellikle yoğun saatlerde trafik ve yaya güvenliği açısından ciddi riskler yaratıyor. Birçok kurye, platformun hız ve performans beklentileri nedeniyle kaza yapma olasılığının arttığını dile getiriyor. Uzmanlar, kuryelerin güvenliğini sağlamak ve kaza riskini azaltmak için teslimat sürelerinin gerçekçi şekilde belirlenmesi gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, puanlama sisteminin kuryelerin üzerindeki psikolojik baskıyı artırdığına dikkat çekiliyor.
Sektörde çalışanlar, müşterilerin hızlı teslimat beklentisi ile platformların algoritmik performans takibinin birleşmesinin kaza riskini yükselttiğini belirtiyor. Uzmanlar, hem kurye hem de yaya güvenliği için sektörde düzenlemeler yapılması gerektiğini ifade ediyor.
"HIZ REKLAMLARI VE PUANLAMA SİSTEMİ KAZAYA YOL AÇIYOR"
Samsun'da kurye Cem Burak Karagülle, "Sipariş verildiğinde sizle kurye arasındaki iletişimi sağlayan bu platformlara dijital platformlar deniliyor. Bu platformların bir algoritması var. Algoritma baskısı adı altında bir süreç yaşanıyor. Bu reklamlar kuryeleri hıza teşvik ediyor. Müşteri, 30-40 dakika içinde paketinin geleceğini zannediyor. Örneğin bir AVM'den sipariş verdiniz. Uygun kuryeye bu sipariş atanıyor. Sipariş hazırlanması ve kuryenin teslim alması gibi süreçlerden sonra kuryeye teslimat için yaklaşık 10 dakika kalıyor. Bu da algoritma baskısına sebep oluyor. Firmalar hız reklamı yapıyor. Aslında hız reklamı yapmaları, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yasaklandı. Hâlâ müşteriler bunu görüyor ve 30-40 dakikada elimde olacak diye sipariş veriyor. Müşteriler kuryelere puan veriyor. Algoritma, kuryenin bir noktadan diğerine kaç dakikada gittiğini bildiği için daha uzun sürede giden, kurallara uyan kuryeyi sistemin dışında bırakıyor. Dolayısıyla denetleme kurulunun bunları denetlemesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.
"TESLİMAT SÜRESİ VE PUANLAMA SİSTEMİYLE KURYE ARKADAŞLARIMIZ ZOR ŞARTLARDA ÇALIŞIYOR"
Kurye Cemal Uz ise, "Bu aralar motosiklet kazaları çoğalmaya başladı. Öncelikle motokurye arkadaşlarımız ne kadar dikkatli olursa olsun bazı firmalar, ‘şu paketi şu kadar dakikada götürmen lazım' diyor. Götürürsen, bu kadar bonus kazanırsın. Kurye arkadaşlar da ister istemez yaya ihlali ve kırmızı ışıkta geçme gibi sorunlarla karşı karşıya kalıyor. Bunlar sonucunda kurye arkadaşlarımız ölümlü veya yaralanmalı kazalara karışıyor. Bakanlık hızlı teslimat süresini kaldırdı; ancak 15-20 dakikalık teslimat süresi ve puanlama sistemiyle kurye arkadaşlarımız zor şartlarda çalışıyor" dedi.
"GEÇ GÖTÜRÜLDÜĞÜNDE SLOT AÇILMIYOR"
Kurye Şenol Bilgin de, "Popüler yemek sipariş platformlarında her siparişin altında süre yazıyor. Bu süre Bakanlık tarafından kaldırıldı. Herhangi bir kurye, baskı altında olmadan paketini teslim etmesi gerekirken firmaların yaptıkları reklamlardan dolayı kuryeler canlarını tehlikeye atıyor. A noktasından B noktasına 15-20 dakikada gitmesi gereken bir kurye, firmaların paket bonusları nedeniyle 5-10 dakikada gitmeye çalışıyor. Geç götürüldüğünde slot açılmıyor. Slot en alta düşüyor ve görünmez hâle geldiği için kazanç düşüyor" diye konuştu.
