Bazen beyaz bir alana baktığımızda gözlerimizin önünde oynayan siyah dumanımsı görüntüler görebiliriz. Bunun nedenlerini sizler için araştırdık. Beyaz bir alana bakarken gözlerin önünde görülen siyah, dumanımsı veya bulutsu görüntülerin birkaç farklı nedeni olabilir.Bu durum genellikle görsel algı veya göz sağlığıyla ilgili fizyolojik ya da patolojik süreçlerden kaynaklanabilir. Aşağıda, bu fenomenin olası nedenlerini, tıbbi araştırmalara ve güvenilir kaynaklara dayanarak detaylı bir şekilde ele alalım.
Gözdeki Uçuşan Cisimler (Floaters)
Gözün içinde, vitreus adı verilen jel benzeri sıvıda yüzen küçük parçacıkların (hücre artıkları, protein kümeleri veya kollajen lifleri) gölgeleri retina üzerine düştüğünde, özellikle parlak veya tek renk bir yüzeye (örneğin beyaz bir duvara) bakarken siyah, dumanımsı veya ipliksi görüntüler ortaya çıkabilir.
Nedenlerinden Biri Yaşlanmadır. Vitreus jeli yaşla birlikte sıvılaşır ve içinde küçük partiküller birikir. Bu, genellikle 40 yaş sonrası daha sık görülür (American Academy of Ophthalmology, 2023).
Yüksek miyop hastalarında vitreus dejenerasyonu daha erken başlayabilir.
Gözde geçirilmiş travmalar veya katarakt cerrahisi gibi işlemler floaters oluşumunu tetikleyebilir.
Tıbbi Araştırmalara Bakalım: Journal of Ophthalmology (2021) yayınında, vitreusun yaşa bağlı dejenerasyonunun, floaters’ın en yaygın nedeni olduğu belirtiliyor. Bu durum genellikle zararsızdır, ancak ani ve yoğun floaters, retina yırtılması veya dekolmanı gibi ciddi durumların habercisi olabilir.
Belirtileri Nelerdir? Genellikle hareket eden, dumanımsı veya noktacık şeklinde görülen bu görüntüler, göz hareket ettikçe yer değiştirir ve parlak ışıkta daha belirgin olur.
Ne Yapmalıyız? Ani başlayan veya sayısında artış olan floaters, ışık çakmaları (fotopsi) ile birlikteyse, acilen bir göz doktoruna başvurulmalıdır. Retina dekolmanı riski taşıyabilir.
Görsel Karıncalanma (Visual Snow):
Görsel karıncalanma, televizyon ekranındaki parazit görüntüsüne benzer, sürekli veya aralıklı olarak görülen noktacıklar, dumanımsı görüntüler veya bulanıklık hissidir. Beyaz veya düz bir yüzeye bakarken daha belirgin olabilir.
Nedenleri Nörolojik Faktörler Olabilir: Görsel karıncalanma, beynin görsel korteksindeki aşırı aktiviteyle ilişkilendirilir. Neurology dergisinde 2020’de yayımlanan bir çalışma, görsel karıncalanma sendromunun, görsel işlem merkezlerinde hiperaktiviteye bağlı olduğunu öne sürüyor.
Migrenle İlişki Var mı? Migren hastalarında, özellikle auralı migren geçirenlerde, görsel karıncalanma veya dumanımsı görüntüler sıkça rapor edilir. Yoğun stres, uykusuzluk veya ekran başında geçirilen uzun süreler bu durumu tetikleyebilir.
Frontiers in Neurology (2022) makalesine göre, görsel karıncalanma sendromu, genellikle kalıcı bir durumdur ve altta yatan bir nörolojik veya oftalmolojik sorunla ilişkilendirilebilir. Nadir durumlarda, multipl skleroz gibi nörolojik hastalıklarla bağlantılı olabilir.
Ne Yapılmalı?: Sürekli veya rahatsız ediciyse, bir nörolog veya göz doktoruna başvurulmalı. Görsel karıncalanma sendromu için spesifik bir tedavi olmasa da, altta yatan nedenler (örneğin migren) tedavi edilebilir.
Entoptik fenomenler, gözün kendi yapılarından kaynaklanan görsel algılardır. Beyaz bir yüzeye bakarken görülen dumanımsı görüntüler, vitreus içindeki hücrelerin veya kan damarlarının gölgeleri olabilir.
Örnek verelim; "Blue field entoptik fenomen" adı verilen durum, parlak bir yüzeye (örneğin gökyüzüne) bakarken küçük, hareketli noktacıkların görülmesine neden olur. Bu, retina damarlarında hareket eden beyaz kan hücrelerinin gölgeleridir.
Investigative Ophthalmology & Visual Science (2019) çalışmasında, entoptik fenomenlerin genellikle normal fizyolojik süreçlerden kaynaklandığı ve çoğu insanın bunları zaman zaman fark ettiği belirtiliyor. Bu durum genellikle zararsızdır ve tedavi gerektirmez. Ancak, görüntüler sık veya rahatsız edici hale gelirse bir göz doktoruna danışılabilir.
Auralı migren hastaları, baş ağrısı öncesi veya sırasında görsel bozukluklar yaşayabilir. Bu, siyah dumanımsı görüntüler, zigzag çizgiler veya parlak noktalar şeklinde olabilir.
Beyindeki görsel kortekste geçici bir disfonksiyonun sonucudur. The Lancet Neurology (2020) makalesine göre, migren aurası, kortikal yayılma depresyonu adı verilen bir nörolojik olayla ilişkilidir. Genellikle 5-60 dakika sürer ve baş ağrısıyla devam edebilir. Beyaz yüzeylere bakarken daha belirgin olabilir. Migren öyküsü varsa, bir nörologla görüşülerek uygun tedavi planı yapılabilir.
Ani başlayan floaters, dumanımsı görüntüler ve ışık çakmaları, retina yırtılmasının belirtileri olabilir. American Journal of Ophthalmology (2022) verilerine göre, vitreusun çekilmesiyle retina yırtılması riski artar. Gözün iç tabakalarında iltihaplanma, bulanık veya dumanımsı görüntülere neden olabilir.Bu tür ciddi durumlar için acil tıbbi müdahale gereklidir. Görme kaybı, bulanıklık veya ışık çakmaları gibi ek belirtiler varsa, hemen bir göz doktoruna başvurulmalıdır.
