Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB), Kasım ayına ilişkin üretici ve market fiyatlarını karşılaştıran aylık verilerini açıkladı. Buna göre üretici ile market arasındaki fiyat farkı mandalinada yüzde 392,86 ile zirveye ulaştı. Mandalina 4,9 kat, portakal 3,1 kat, ıspanak 3 kat, maydanoz, havuç ve kuru incir ise yaklaşık 2,9 kat daha yüksek fiyata satıldı.
MAKAS NEDEN AÇILIYOR?
TZOB, üretici ve market fiyat farkının temel nedenini üretim maliyetleri, nakliye, depolama, paketleme ve aracı kârları gibi zincirin tüm aşamalarına bağlıyor. Kurum, spekülatif fiyat hareketlerinin önüne geçilmesi ve üreticinin emeğinin karşılığını alması için bu farkların takip edildiğini belirtiyor.
KASIM AYINDA FİYAT ARTIŞ VE DÜŞÜŞLERİ
Kasım’da markette 42 ürünün 18’inde fiyat artışı, 24’ünde ise düşüş görüldü. Market fiyatı en çok artan ürün yüzde 149,5 ile pırasa olurken, en çok düşen ürün yüzde 55 ile marul oldu. Üretici tarafında ise 34 ürünün 10’unda fiyat artışı, 18’inde düşüş gerçekleşti; en fazla düşüş portakalda yüzde 43,1 olarak kaydedildi. Üreticide fiyatı en çok artan ürün ise patates oldu.
Üreticide 6,20 TL olan mandalina, markette 30,56 TL’ye kadar yükseldi. Portakal ise üreticide 16,80 TL iken markette 51,55 TL’ye satıldı. Ispanak 17,53 TL’den 53,27 TL’ye, maydanoz 5,09 TL’den 14,82 TL’ye, havuç 11 TL’den 31,81 TL’ye yükseldi. TZOB, bu fiyat farklarının üretimdeki maliyet artışları, depolama ve nakliye giderleri ile ihracat ve arz-talep dengesinden kaynaklandığını vurguladı.
ARZ FAZLASI VE İHRACAT ETKİSİ
Adana’da tarım işçilerinin greve gitmesi nedeniyle erkenci mandalina hasadı gecikti, bu durum ürünlerin raf ömrünü kısalttı. Ayrıca Rusya’nın Türkiye yerine alternatif ülkelere yönelmesi ihracatta daralmaya yol açtı ve iç piyasada ürün fazlası oluştu. Rekolte düşük olduğu geçen yılın aksine bu yıl var yılı olması ve hasattaki gecikmeler fiyat dalgalanmalarını hızlandırdı.
GİRDİ MALİYETLERİ ARTTI
Kasım ayında tarımsal girdi fiyatları da yükseldi. Amonyum nitrat gübresi yüzde 5,6, amonyum sülfat gübresi yüzde 4,2, üre gübresi yüzde 2,5 arttı. Elektrik fiyatları yıllık yüzde 12,8, tarım ilaçları yüzde 13,6 ve mazot yüzde 2,9 oranında yükseldi. Süt ve besi yeminde ise son bir yılda sırasıyla yüzde 28 ve yüzde 29,8 artış görüldü.
