Stres sağlığımızı olumsuz etkileyebilir; baş ağrısı, mide sorunları ve uykusuzluğa yol açabilir ve aynı zamanda yeme alışkanlıklarımızı da değiştirebilir. Stresli olduğumuzda bazı kişiler çikolata veya pizza gibi yiyeceklere yönelirken, bazıları hiç yemek yemeyebilir. Peki, stres iştahımızı neden etkiliyor ve bu durumla nasıl başa çıkabiliriz?
Stresin kelime anlamı nedir?
ABD Yale Üniversitesi Disiplinlerarası Stres Merkezi’nin kurucusu klinik psikolog Prof. Rajita Sinha’ya göre stres, zorlu durumlar karşısında vücudun ve zihnin verdiği doğal bir tepkidir. Çevremizdeki olaylar, kaygılar ve vücudun açlık veya susuzluk gibi değişimleri hipotalamus adlı beyin bölgesini harekete geçirir ve stres tepkisini başlatır. Bu süreç, adrenalin ve kortizol gibi hormonların salınmasına yol açar. Kısa vadeli stres motivasyon sağlarken, uzun vadede kronik stres depresyon, uyku sorunları ve kilo artışı gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Stres beyin ve sindirim sistemi arasındaki iletişimi nasıl etkiliyor?
Nöroloji ve göz hastalıkları uzmanı Dr. Mithu Storoni, stresin vagus siniri üzerinden beynimiz ile sindirim sistemi arasındaki iletişimi etkileyebileceğini belirtiyor. Vagus siniri, beyne midenin doluluğu ve vücudun enerji ihtiyaçları hakkında bilgi iletir. Bazı insanlarda stres iştahı kapatırken, akut stres durumunda beyinin şekere ihtiyaç duyması nedeniyle bilinçaltı yiyecek arayışına yönlendirebilir.
Kronik stresin zararları
Kronik stres, kan dolaşımındaki şeker seviyelerini artırabilir ve insülin hormonunun etkinliğini azaltabilir. Bu durum uzun vadede insülin direncine ve diyabet riskine yol açabilir. Ayrıca kilo alımı, stres altında yeme eğilimini daha da artırır. Prof. Sinha, stres ve iştah arasında oluşan bu kısır döngüyü kırmanın zor olduğunu vurguluyor.
Stres kaynaklı yeme eğilimi
Stres kaynaklı yeme eğilimini azaltmanın yolları arasında, önceden stres yönetimi planı yapmak, uykuya odaklanmak ve düzenli egzersiz yapmak yer alıyor. Uyku, hipotalamus, hipofiz ve böbrek üstü bezlerini dengeler ve stres hormonlarının üretimini kontrol altına alır. Uyku eksikliği, şekerli yiyecek ihtiyacını artırır. Stresliyken sağlıklı beslenmeye dikkat etmek de önemlidir. Prof. Sinha, abur cubur ve şekerli yiyecekleri kolay ulaşılabilir yerlerden uzak tutmayı öneriyor. Gün boyunca küçük, sağlıklı porsiyonlar tüketmek, protein açısından zengin gıdalar ve tam tahıllı karbonhidratları tercih etmek kan şekeri dengesini korumaya yardımcı olur. Alkol tüketiminin azaltılması da stres kaynaklı yeme davranışını kontrol etmek için önemlidir.
Sosyal çevre de stres kaynaklı yemeyi azaltmada etkili olabilir. Beraber yemek yemek veya yemek hazırlamak, yeme alışkanlıklarının dengelenmesine yardımcı olur. Prof. Sinha, stres ve yeme ilişkisini düzeltmek ve gıdayla sağlıklı bir ilişki kurmak için bu temel noktaların önemine dikkat çekiyor.
