Minsk Anlaşması Nedir, Neden İmzalandı? Maddeleri ve Amacı Belli Oldu

Minsk Anlaşmaları Nedir, Neden İmzalandı?

Minsk Anlaşmaları, Ukrayna’nın doğusunda Rusya destekli ayrılıkçılarla yaşanan çatışmaları durdurmak amacıyla 2014 ve 2015 yıllarında imzalanan iki ayrı ateşkes ve barış planıdır. Bu anlaşmalar, adını imzalandıkları yer olan Beyaz Rusya’nın (Belarus) başkenti Minsk’ten alır.

Minsk Anlaşmalarının Amacı

Minsk Protokolü ve onu izleyen Minsk II Anlaşması, özellikle Donetsk ve Luhansk bölgelerinde yoğunlaşan silahlı çatışmaların durdurulması, yerel seçimlerin yapılması ve bu bölgelerin Ukrayna’ya yeniden entegre edilmesini hedeflemiştir.

Minsk I Anlaşması (5 Eylül 2014)

İlk anlaşma, Ukrayna, Rusya ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından oluşturulan Üçlü Temas Grubu tarafından hazırlandı. Anlaşmanın tarafları şu temsilcilerdi:

Heidi Tagliavini (AGİT)

Leonid Kuchma (Ukrayna)

Mihail Zurabov (Rusya)

Alexander Zakharchenko ve Igor Plotnitsky (Rusya yanlısı ayrılıkçı liderler)

Minsk I, 12 maddeden oluşuyordu ve temel olarak şu başlıkları içeriyordu:

Acil ateşkes

Ağır silahların cephe hattından çekilmesi

Esir değişimi

AGİT gözetiminde çatışmasızlık sürecinin izlenmesi

Ancak anlaşma, kısa sürede ihlallerle etkisiz hale geldi ve kalıcı çözüm sağlayamadı.

Minsk II Anlaşması (12 Şubat 2015)

Minsk I’in başarısız olması üzerine, Fransa ve Almanya'nın arabuluculuğunda Ukrayna ve Rusya temsilcileri arasında Minsk II anlaşması imzalandı. Bu anlaşma, Ukrayna'nın sahada daha fazla toprak kaybetmesinin ardından şekillendirildi.

13 maddelik Minsk II, şu başlıklara odaklandı:

Çatışmaların derhal durdurulması

Ağır silahların çekilmesi

AGİT gözetiminde ateşkesin denetlenmesi

Donetsk ve Luhansk’ta yerel seçimlerin yapılması

Sınır güvenliği ve izleme sistemlerinin kurulması

Rehine ve tutukluların serbest bırakılması

Ancak bu anlaşma da taraflarca sık sık ihlal edildi. AGİT, 2016-2020 yılları arasında haftalık ortalama 200’den fazla ihlal bildirdi.

Minsk Anlaşmalarının Önemi

Minsk Anlaşmaları, diplomatik açıdan hem Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü koruma çabası hem de Rusya’nın doğrudan taraf olarak masaya oturması açısından tarihi bir dönüm noktasıdır.

Anlaşmalar aynı zamanda:

Doğu Ukrayna’da çatışmaların dondurulması

Avrupa güvenliği açısından istikrar arayışı

Uluslararası toplumun krizlere yaklaşımı açısından AGİT'in rolünü ön plana çıkardı

Neden Başarısız Oldu?

Taraflar arasında güven eksikliği

Anlaşma maddelerinin farklı yorumlanması

Uygulama mekanizmalarının yetersizliği

Saha gerçekliğinin sürekli değişmesi

Yerel seçimlerin yapılamaması ve siyasi uzlaşı eksikliği

2022’ye Giden Süreç

Minsk Anlaşmaları yıllarca yürürlükte görünse de tam anlamıyla hiçbir zaman uygulanmadı.

21 Şubat 2022: Rusya, Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetlerini bağımsız olarak tanıdı.

24 Şubat 2022: Rusya, Ukrayna’yı tam kapsamlı bir askeri operasyonla işgal etti. Bu gelişme, Minsk sürecinin fiilen sona erdiğini gösterdi.

Kısaca Minsk I ve Minsk II Arasındaki Farklar

Minsk Anlaşmalarının Tarafları

Ukrayna: Eski Cumhurbaşkanı Leonid Kuchma

Rusya: Ukrayna Büyükelçisi Mihail Zurabov

AGİT: İsviçreli diplomat Heidi Tagliavini

Ayrılıkçılar: Donetsk ve Luhansk temsilcileri Alexander Zakharchenko ve Igor Plotnitsky