Şampuandan ojeye, araç lastiklerinden gıda takviyelerine kadar günlük yaşamda kullanılan çok sayıda ürünün plastik içerdiği ortaya çıktı. Temmuz ayında yayımlanan PlastChem Project raporu, plastik ürünlerde 16 binden fazla kimyasal bulunduğunu ve bu kimyasalların büyük bölümünün üretimden kullanım sonrasına kadar çevreye ve insan sağlığına yayıldığını gösterdi. BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlar, bu kimyasalların önemli bir kısmının hormon bozucu, kanserojen veya vücudun biyolojik işleyişini olumsuz etkileyen maddeler olduğuna dikkat çekti. Hem çevre hem de sağlık açısından ciddi riskler barındıran plastik içerikli ürünlere karşı doğal alternatiflerin tercih edilmesi öneriliyor.
Araç lastikleri
Havadaki mikroplastiklerin en büyük kaynaklarından biri araç lastikleri. Uzmanlara göre dünya genelinde çevreye yayılan mikroplastiklerin dörtte biri lastiklerden geliyor. Bu parçacıklar solunum yoluyla vücuda girebiliyor.
Sakız
Birçok sakızın ana maddesi, plastik şişelerle aynı petrol bazlı polimerler. Araştırmalar bir sakız çiğnendiğinde binlerce mikroplastik parçacığının yutulabildiğini gösteriyor. Damla sakızı ve balmumu gibi doğal alternatifler öneriliyor.
Karton bardaklar
Tek kullanımlık karton bardak ve metal kutuların iç yüzeyleri plastikle kaplanıyor. Bu kaplamalarda hormon bozucu bisfenoller bulunabiliyor. Uzmanlar termos ve matara kullanımını öneriyor.
Mutfak gereçleri
Yanmaz, yapışmaz özellik taşıyan tavalarda ve bazı mutfak araçlarında plastik türevi kimyasallar bulunuyor. Isındıkça kimyasal geçişi artıyor. Cam ve çelik ürünler daha güvenli kabul ediliyor.
Şampuan ve kişisel bakım ürünleri
Şampuan, duş jeli, krem, tıraş ürünleri gibi birçok hijyen ürününde plastik türevi polimerler bulunuyor. Katı sabun, katı şampuan ve doğal temizlik ürünleri alternatif olarak öneriliyor.
Oje ve fondöten
Kozmetikte “sonsuz kimyasallar” olarak bilinen PFAS maddeleri sıkça kullanılıyor. Bu maddeler doğada uzun süre kalıyor ve çeşitli hastalıklarla ilişkilendiriliyor.
Giysiler
Polyester, akrilik, naylon ve elastan gibi sentetik tekstil ürünleri plastik içeriyor. Bu ürünler, hem üretim hem kullanım sırasında mikroplastik yayılımına neden oluyor.
Kontakt lensler
Bir çift kontakt lensin yıllık kullanımda yaklaşık 90 bin mikroplastik parçacığı çevreye salabildiği tespit edildi. Bu mikroplastiklerin göz sağlığına etkileri hâlâ araştırılıyor.
Serumlar
Tıbbi tedavilerde kullanılan serumlar plastik kaplarda saklandığı için mikroplastik içeriyor. Araştırmalar 1 litrelik serumlarda 65 farklı mikroplastik bulunduğunu gösteriyor.
Gıda takviyeleri
Yumuşak jel kaplı takviyelerde kullanılan kaplamaların bir kısmı plastik bazlı. Bu ürünlerin uzun vadeli etkileriyle ilgili soru işaretleri devam ediyor.
Plastiksiz yaşam mümkün mü
Uzmanlara göre plastikleri tamamen hayatımızdan çıkarmak zor olsa da daha güvenli materyallerin kullanılması, kimyasal şeffaflığının artması ve doğal alternatiflerin tercih edilmesi sağlığı korumada önemli bir adım.
