Günümüzde stresle başa çıkma aracı olarak sıkça başvurulan meditasyon ve farkındalık (mindfulness) uygulamaları, sosyal medya ve mobil platformlar sayesinde erişimi kolaylaşan dev bir sektöre dönüştü. Ancak bu uygulamalar her zaman iyileştirici etki yaratmıyor. Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar, bazı bireylerde ciddi psikolojik yan etkiler görülebileceğini ortaya koyuyor.
Bilimsel Bulgular Alarm Veriyor
2022’de ABD’de 953 kişiyle yapılan bir çalışmada, düzenli meditasyon yapan katılımcıların %10’undan fazlası yaklaşık bir ay süren olumsuz etkiler yaşadığını bildirdi. 2020’de yayımlanan bir derlemede ise en sık görülen yan etkiler anksiyete ve depresyon olarak kaydedildi. Hatta bu etkilerin daha önce herhangi bir psikolojik rahatsızlığı olmayan bireylerde de ortaya çıktığı belirtildi. Meditasyonun kökeni Budist geleneklere kadar uzanıyor. Ancak tarihi metinlerde de bu uygulamaların yan etkilerine dair uyarılar yer alıyor. Örneğin, Dharmatrāta Meditasyon Yazmaları, depresyon, psikotik epizodlar ve disosiyasyon gibi semptomları ayrıntılı olarak belgeliyor.
“Kapitalist Maneviyat” Eleştirisi
Budist rahip ve işletme profesörü Ronald Purser, “McMindfulness” adlı kitabında mindfulness uygulamalarını kapitalizmin maneviyatı sömüren bir versiyonu olarak nitelendiriyor. Purser’a göre, bu sektör ABD’de tek başına 2,2 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaştı. İngiltere'de 2016–2018 arasında 84 okulda, 8 bin çocukla yapılan bir araştırmada, mindfulness eğitimi alan çocukların ruh sağlığında beklenen bir iyileşme görülmedi. Aksine, bazı hassas öğrenciler için zararlı sonuçlar doğurduğu tespit edildi. Araştırma, mindfulness’ın her yaş ve birey için uygun olmadığını gösterdi.
Uzmanlar Uyarıyor: Herkes İçin Güvenli Değil
Coventry Üniversitesi’nden Prof. Miguel Farias, mindfulness uygulamalarının ruh sağlığına faydalarının belgeli olduğunu kabul ederken, potansiyel zararlarının çoğu zaman eğitmenler ve uygulama geliştiriciler tarafından göz ardı edildiğini vurguluyor. ABD’de ise ağır meditasyon yan etkileri yaşayan bireyler için kurulan klinikler dikkat çekiyor.
