Samsunspor’un tarihini anlamak için 1965 yılındaki resmî kuruluşun ötesine bakmak gerekir. Samsun’da futbolun serüveni, 1909 yılında kurulan Tenvir-i Efkâr Gençler Kulübü ile başladı. Bu kulüp, şehrin futbol alanındaki ilk kurumsal girişimiydi. Ardından 1919’da Samsun İdman Yurdu ve 1921’de Alyıldız İdman Ocağı kurularak şehirde futbol kültürü daha da kök saldı. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Samsun’un sokaklarında ve sahalarında top koşturan gençler, bu oyunu şehrin vazgeçilmez bir tutkusu haline getirdi. 1927 yılına gelindiğinde Türkocağı Spor Şubesi ile Alyıldız İdman Ocağı birleşti ve Samsunspor’un amatör kimliği resmen ortaya çıktı. Siyah-beyaz renklerle sahaya çıkan bu amatör takım, ileride profesyonel Samsunspor’un temelini atarak kırmızı-beyaz efsanenin ilk nüvelerini oluşturdu.
Profesyonel Samsunspor’un doğuşu
1960’lı yıllarda Türkiye Futbol Federasyonu, şehirlerdeki küçük kulüplerin birleşerek daha güçlü takımlar oluşturmasını teşvik etti. Bu proje Samsun’da da karşılık buldu. 30 Haziran 1965’te Samsun’un dört köklü kulübü olan 19 Mayıs, Fener Gençlik, Akınspor ve Samsun Galatasaray Gençlik birleşerek profesyonel Samsunspor kuruldu. Kulüp, 19 Temmuz 1965’te Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü tarafından resmen onaylandı. İlk başkan olarak Kadri Ersan göreve geldi ve Samsunspor kırmızı-beyaz renkleriyle Türk futbolundaki yolculuğuna başladı. Profesyonel Samsunspor’un sahneye çıkışı büyük bir heyecan yarattı. 5 Eylül 1965’te Samsun Şehir Stadı’nda oynanan ilk profesyonel maçta Samsunspor, Yeşildirek karşısına çıktı. Karşılaşma 1–0 sona erdi ve kulüp tarihinin ilk golünü Nihat Serçeme kaydetti. Bu galibiyet, Samsunspor’un profesyonel liglerde kalıcı olacağının ilk işaretiydi.
İlk Süper Lig deneyimi
Samsunspor kısa sürede dikkat çeken bir çıkış yaptı. 1968–69 sezonunda 2. Lig Beyaz Grup şampiyonu olarak tarihinde ilk kez 1. Lig’e, yani bugünkü Süper Lig’e yükseldi. Bu başarı, Samsunspor’u Karadeniz Bölgesi’nden en üst ligde yer alan ilk kulüp unvanına taşıdı. Şehirde büyük bir coşku yaşanırken, Samsunspor’un Türkiye futbol haritasında önemli bir yer edinmeye başladığı görülüyordu. 1970’li yıllar Samsunspor için inişli çıkışlı geçti. Takım zaman zaman ligden düşse de taraftar desteği ve futbolcuların sahadaki mücadelesi kulübü yeniden ayağa kaldırmayı başardı. Samsunspor, her dönemde Karadeniz’in futboldaki güçlü temsilcilerinden biri olarak anılmaya devam etti.
1980’ler ve 20 Ocak faciası
1980’li yıllar Samsunspor’un yükselişini sürdürdüğü bir dönemdi. Özellikle genç yeteneklerin çıkışı ve Süper Lig’de elde edilen başarılı sonuçlar, kulübün adını sık sık gündeme taşıdı. Ancak 20 Ocak 1989’da yaşanan elim kaza, Samsunspor tarihinin en acı günü olarak kayıtlara geçti. Malatyaspor deplasmanına gitmek için yola çıkan takım otobüsü Havza yakınlarında kaza yaptı. Bu kazada teknik direktör Nuri Asan, futbolcular Muzaffer Badalıoğlu, Mete Adanır ve Zoran Tomić ile otobüs şoförü Asım Özkan hayatını kaybetti. Takım kaptanı Emin Kar ise felç kalarak futbol hayatına veda etmek zorunda kaldı. Türkiye’yi yasa boğan bu büyük kaybın ardından Samsunspor’un renklerine siyah da eklendi. Bugün hâlâ her 20 Ocak’ta, Samsun’da ve Türkiye’nin birçok yerinde bu facia anılmaya devam ediyor.
Avrupa sahnesi ve Balkan Kupası
Facianın ardından Samsunspor yeniden toparlanmayı bildi. 1990’lı yıllar, kulübün hem Süper Lig’de hem de uluslararası arenada başarılarla anıldığı dönem oldu. Samsunspor, güçlü yabancı futbolcuların katkısı ve altyapıdan yetişen oyuncularıyla lige damga vurdu. En büyük başarı ise 1993–94 sezonunda geldi. Samsunspor, Balkan Kupası’nı kazanarak uluslararası arenada kupa kaldıran nadir Anadolu kulüplerinden biri oldu. Bu zafer, Samsunspor’un yalnızca Türkiye’de değil, Avrupa’da da adından söz ettirmesini sağladı. Taraftar için Balkan Kupası, kulübün tarihindeki en gurur verici sayfalardan biri olarak hafızalara kazındı.
Zor yıllar
2000’li yıllar Samsunspor için zor bir dönemdi. 2005–06 sezonunda Süper Lig’den düşen takım, uzun yıllar TFF 1. Lig’de mücadele etti. Ekonomik sıkıntılar, yönetimsel problemler ve sportif istikrarsızlıklar kulübün yeniden çıkış yapmasını engelledi. Ancak taraftarlar, özellikle de “Şirinler” grubu, Samsunspor’u yalnız bırakmadı. Tribünlerdeki coşku ve destek, kulübün en zor zamanlarında dahi ayakta kalmasını sağladı.
Yeniden yükseliş ve Süper Lig’e dönüş
2010’lu yıllarda birkaç kez Süper Lig’e çıkan Samsunspor kalıcılığı sağlayamadı. Fakat 2019–20 sezonu, kulüp için bir dönüm noktası oldu. Samsunspor, TFF 2. Lig’de şampiyon olarak TFF 1. Lig’e döndü. Bu başarı, camiada yeniden büyük bir umut yarattı. Bu çıkışın devamı ise 2022–23 sezonunda geldi. Samsunspor, TFF 1. Lig’i şampiyon olarak tamamladı ve yeniden Süper Lig’e yükseldi. Şehirde büyük bir sevinç yaşandı ve taraftarlar takımlarının geri dönüşünü bir bayram havasında kutladı. Samsunspor’un Süper Lig’e dönüşü, yalnızca sportif bir başarı değil, aynı zamanda şehrin futbola olan inancının yeniden canlanması anlamına geliyordu.
Stadyum, semboller ve taraftar kültürü
Samsunspor’un simgeleri de tarihçesi kadar önemlidir. 2017 yılında açılan Yeni 19 Mayıs Stadyumu, 33 bin 919 kişilik kapasitesiyle Karadeniz’in en modern statlarından biridir. Kulübün ambleminde Atatürk’ün Samsun’daki heykeli yer alır; bu da Samsunspor’un milli kimliğini ve tarihi önemini simgeler.Kulübün renkleri kırmızı ve beyaz olarak belirlenmiş, 1989 faciasından sonra siyah da eklenmiştir. Bu renkler, hem milli duyguları hem de yaşanan acının unutulmaz hatırasını taşır. Taraftar grubu “Şirinler” ise tutkulu desteğiyle bilinir ve Samsunspor’un en güçlü dayanaklarından biridir.
Eski Samsun 19 Mayıs Stadyumu (1975–2018)
Samsunspor’un tarihindeki en önemli dönüm noktalarından biri Samsun 19 Mayıs Stadyumu’nun açılması oldu. İnşaatı 1970’lerin başında başlayan stadyum, 1965’te profesyonel kurulan Samsunspor’un yükselişine paralel olarak 1975 yılında hizmete girdi. Yaklaşık 19 bin kişilik kapasitesiyle açılan stat, uzun yıllar kırmızı-beyazlıların iç saha kalesi oldu. 1980’lerde ve 1990’larda Süper Lig’de oynanan unutulmaz maçlara, tribünleri tıklım tıklım dolduran taraftara ve Samsunspor’un Avrupa kupası mücadelelerine ev sahipliği yaptı. Stadyumun zemini zaman içinde çimle kaplandı ve yenilemeler yapıldı. Ancak yıllar geçtikçe tesis yetersiz kaldı. Özellikle 2000’li yıllardan sonra kapasitenin düşük olması ve UEFA kriterlerine uyum sorunları nedeniyle yeni bir stat projesi gündeme geldi.
Yeni Samsun 19 Mayıs Stadyumu’nun inşası
Samsunspor’un tarihi ve taraftar gücü, daha modern bir stadyumu hak ediyordu. Bu doğrultuda 2013 yılında Yeni Samsun 19 Mayıs Stadyumu’nun inşasına başlandı. Yeni stadyum, Tekkeköy ilçesinde konumlandırıldı ve şehrin ulaşım ağlarına uygun olarak tasarlandı. Mimari yapısı modern çizgiler taşıyan stadın kapasitesi 33 bin 919 kişi olarak belirlendi. Bu rakam, Samsun’un büyüklüğünü ve Samsunspor taraftarının coşkusunu karşılayacak ölçekteydi.
Yeni stadyumun açılışı ve ilk maç
Yeni 19 Mayıs Stadyumu, 29 Temmuz 2017’de Samsunspor ile Ankaragücü arasında oynanan açılış maçıyla kapılarını açtı; kırmızı-beyazlılar John Chibuike’nin golüyle sahadan 1–0 galip ayrıldı. Tesisin ev sahipliğindeki ilk resmî TFF karşılaşması 6 Ağustos 2017’deki Turkcell Süper Kupa finali (Beşiktaş–Konyaspor) oldu. Samsunspor’un yeni stattaki ilk lig sınavı ise 13 Ağustos 2017’de Gazişehir Gaziantep’e karşı oynandı ve mücadele 0–0 sona erdi. Stadyum, açılıştan kısa süre önce 19 Temmuz 2017’de Deaflympics açılış törenine de ev sahipliği yapmıştı.
