Bilim insanları, uykusuzluğun sadece yorgunluk değil, beyinde tehlikeli toksinlerin birikmesine yol açarak Alzheimer ve demans riskini artırabileceğini açıkladı. Araştırmalar, beynin atıkları temizleyen glimfatik sisteminin özellikle uyku sırasında aktif çalıştığını ve uyku bozulduğunda toksinlerin yeterince temizlenemediğini gösteriyor.
Beynin Atık Temizleme Sistemi: Glimfatik Sistem
Vücuttaki hücreler atık üretir ve bunlar lenf sistemiyle temizlenir. Ancak beynin lenf damarları yoktur. Yaklaşık 12 yıl önce keşfedilen glimfatik sistem, beyin-omurilik sıvısını kullanarak hücreler arasındaki atıkları toplar ve toplardamarlara aktarır.
Fareler üzerinde yapılan araştırmalar, bu sistemin uyku sırasında çok daha aktif olduğunu ve Alzheimer hastalığında rol oynayan beta amiloid (Aβ) proteinlerini temizlediğini gösterdi. İnsanlarda da uykusuz geçen tek bir gecenin ardından Aβ seviyelerinin arttığı gözlendi.
Uyku Bozuklukları ve Beyin Sağlığı
Uyku apnesi: Uykuda solunumun sık sık durmasıyla oksijen düşer ve uyku bölünür. Bu durum, beyinde toksin birikimine ve demans riskine yol açabilir. Tedavi edilen hastalarda Aβ temizliğinin arttığı gösterildi.
İnsomnia (uykusuzluk): Uzun vadede Alzheimer riskini artırabilir, ancak tedavisinin toksin temizliği üzerindeki etkisi henüz kesinleşmedi.
Uzmanların Önerisi
Beyin sağlığı ve bilişsel işlevler konusunda endişe duyan kişilerin uyku düzenlerini takip etmeleri ve bir hekime başvurmaları tavsiye ediliyor.
