Yaz ayları pikniklerin, mangalların ve açık hava etkinliklerinin vazgeçilmez zamanı olsa da, aynı zamanda gıda zehirlenmesi vakalarının en çok görüldüğü dönem olarak da biliniyor. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), sadece ABD’de her yıl yaklaşık 48 milyon kişinin gıda kaynaklı hastalıklara yakalandığını belirtiyor.
FoodNet (Gıda Kaynaklı Hastalıkların Aktif İzleme Ağı) verilerine göre, salmonella, listeria gibi bakterilerden kaynaklanan vakalar yaz aylarında zirve yapıyor. Peki bu risk neden artıyor ve nasıl önlem alınabilir?
Yazın Gıda Zehirlenmesi Neden Daha Yaygın?
1- Sıcaklık Bakteriler İçin İdeal Ortam Yaratıyor
Stanford Üniversitesi’nden epidemiyoloji profesörü Dr. Julie Parsonnet, yaz aylarında yüksek sıcaklık ve nemin bakterilerin hızla çoğalması için ideal bir ortam oluşturduğunu belirtiyor. Salmonella ve listeria gibi birçok bakteri bu koşullarda dakikalar içinde üreyebiliyor.
2- Açık Havada Yemek ve Güvenli Pişirme Eksiklikleri
Mangal ve açık hava yemeklerinde sık yapılan hatalar arasında:
- Yeterince pişirmemek: Özellikle kırmızı et ve tavuk içten tam pişmeden servis edilebiliyor.
- Yiyecekleri “tehlikeli sıcaklık aralığında” bırakmak: 5°C - 60°C arasında kalan gıdalarda bakteri üretimi hızlanıyor.
Uzman tavsiyesi: Et, tavuk ve deniz ürünleri iç sıcaklığına göre pişirilmeli (termometre ile ölçüm yapılabilir). Sıcak yiyecekler ısıtıcıda veya ızgarada tutulmalı; soğuk yiyecekler (peynir, sebze, meyve) buz dolu kaplarda saklanmalı.
Hijyen İhmali
Açık havada hazırlanan yemeklerde el yıkama, kesme tahtası ve bıçak temizliği aksayabiliyor. Bu da çapraz bulaşmayı artırıyor. Örneğin, çiğ et için kullanılan bıçak sebzeler üzerinde de kullanılınca bakteriler kolayca bulaşabiliyor.
Öneri: Eller en az 20 saniye sabun ve suyla yıkanmalı, çiğ et ve sebzeler için ayrı kesme tahtası kullanılmalı. Su yoksa %60 alkol içeren dezenfektan tercih edilmeli.
Gıda Zehirlenmesi Belirtileri
CDC’ye göre en yaygın belirtiler:
- İshal
- Karın krampları
- Mide bulantısı ve kusma
- Ateş
- Belirtiler genellikle birkaç saat ile birkaç gün arasında sürer. 48 saati aşan şiddetli kusma, yüksek ateş ve idrar yapamama durumunda hemen doktora başvurulmalı.
- Riskli gruplar: 65 yaş üstü bireyler, çocuklar, hamileler ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar daha ciddi komplikasyonlar yaşayabilir.
Gıda Zehirlenmesinden Nasıl Korunabilirsiniz?
- Yaz aylarında açıkta yiyecek bırakmayın.
- Ellerinizi sık sık yıkayın.
- Çiğ et ve sebzeleri ayrı kaplarda muhafaza edin.
- Yiyecekleri tam pişirin ve sıcak-soğuk zincirini koruyun.
Artan yiyecekleri 1 saatten fazla dışarıda bırakmayın (32°C üstü sıcaklıklarda bu süre 1 saate düşüyor).
Gıda Zehirlenmesi Olursa Ne Yapmalı?
Tedavinin temelini bol sıvı tüketmek oluşturuyor. Vücuttan kaybedilen su ve mineralleri yerine koymak için su, ayran, maden suyu veya açık çorba tercih edilebilir. Yağlı, baharatlı ve asitli yiyeceklerden uzak durulmalı.
