Vücudun sağlıklı işleyişi için temel bir mikro besin olan B12 vitamini (kobalamin), kırmızı kan hücrelerinin üretiminde, DNA sentezinde ve sinir sisteminin sağlıklı çalışmasında kritik rol oynuyor. Ancak insan bedeni bu vitamini kendi başına üretemediği için dışarıdan besinlerle ya da takviye yoluyla alınması gerekiyor.
B12 vitamininin doğal kaynakları
B12 vitamini en çok hayvansal ürünlerde bulunuyor. Et, balık, tavuk, yumurta, süt ve süt ürünleri bu vitaminin en önemli kaynakları arasında. Ayrıca bazı kahvaltılık gevrekler, ekmekler ve besin mayası gibi takviye edilmiş gıdalarda da bulunabiliyor.
Uzmanlara göre, yetişkinlerin günlük yaklaşık 2,4 mikrogram B12 alması gerekirken, hamile ve emziren kadınların ihtiyacı daha da artıyor.
Vücudun B12’yi emme süreci
B12’nin emilimi, mide ve bağırsaklarda iki aşamalı bir süreçten geçiyor. Öncelikle mide asidi besinlerden B12’yi serbest bırakıyor. Daha sonra özel bir protein olan intrinsik faktör ile birleşerek kana karışıyor ve hücrelerde kullanılabilir hale geliyor.
B12 eksikliğinin nedenleri
B12 eksikliği ya yetersiz alım ya da emilim sorunları nedeniyle ortaya çıkıyor. En yaygın nedenler şunlar:
- Yetersiz beslenme ve hayvansal ürünlerden fakir diyet
- Mide iltihabı ve düşük mide asidi üretimi
- Sindirim sistemi hastalıkları veya mide bypass gibi cerrahi operasyonlar
- Aşırı alkol tüketimi
B12 eksikliğinin belirtileri
Eksiklik her yaşta görülebilse de 60 yaş sonrası daha sık rastlanıyor. Başlıca belirtileri ise:
- Aşırı yorgunluk ve halsizlik
- Solgun cilt ve dil iltihabı
- Ağız yaraları, mide bulantısı veya ishal
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Ellerde-ayaklarda uyuşma, yürüme güçlüğü
- Görme bozuklukları ve hafıza sorunları
- Ruhsal etkiler: depresyon, sinirlilik, kafa karışıklığı
- İleri vakalarda megaloblastik anemi olarak bilinen kansızlığa yol açabiliyor.
Korunma ve tedavi yöntemleri
B12 eksikliğinin önlenmesi için düzenli olarak kırmızı et, balık, yumurta, süt ürünleri ve besin mayası gibi gıdaların tüketilmesi öneriliyor. Gerekli durumlarda doktor tavsiyesiyle takviye haplar, spreyler ya da B12 iğneleri kullanılabiliyor.
Uzmanlar, özellikle yaşlıların, vegan beslenenlerin ve mide-bağırsak sorunları yaşayanların düzenli aralıklarla B12 düzeylerini kontrol ettirmesi gerektiğini vurguluyor.
